Thí sinh tham khảo thông tin nộp hồ sơ xét tuyển ĐH năm 2016. Ảnh: Lê Văn.

Theo Thứ trưởng Bùi Văn Ga, từ khi bắt đầu thực hiện đổi mới tuyển sinh, nhiều chuyên gia và trường ĐH đề nghị Bộ không nên qui định điểm sàn vì thực tế điểm sàn không còn nhiều ý nghĩa như khi tổ chức thi “3 chung”.

Mặt khác việc qui định điểm sàn chung không phát huy được tính năng động, quyền tự chủ và tự chịu trách nhiệm của các trường trong việc xác định điểm sàn phù hợp với điều kiện của từng trường và yêu cầu của từng ngành đào tạo cũng như đồng bộ với chính sách chất lượng của trường.

"Vì thế, dựa vào thực tế tuyển sinh năm 2015 và năm 2016 và căn cứ vào Quyết định số 1981/QĐ-TTg của TTg CP về Khung cơ cấu hệ thống giáo dục quốc dân, năm nay Bộ dự kiến chỉ qui định điều kiện cần đối với thí sinh là tốt nghiệp THPT còn các trường ĐH qui định điều kiện đủ để nhận hồ sơ đăng ký xét tuyển” – ông Ga cho hay.

"Nghĩa là, thay vì Bộ qui định một ngưỡng sàn chung thì giao cho các trường qui định ngưỡng này tùy thuộc vào ngành nghề đào tạo, uy tín, chiến lược phát triển của trường".

Tuy nhiên, Bộ GD-ĐT cũng dự đoán được băn khoăn của dư luận khi bỏ điểm sàn sẽ ảnh hưởng tới chất lượng đào tạo, nhất là với những trường chưa xây dựng được uy tín. Bởi lẽ, thực tế cho thấy, nhiều trường vẫn chạy theo số lượng, thiếu sự sàng lọc trong quá trình đào tạo dẫn đến chất lượng đào tạo có thể bị giảm sút nếu không kiểm soát kỹ đầu vào.

“Ngưỡng đảm bảo chất lượng đầu vào là một trong những yếu tố liên quan đến chất lượng đào tạo nên Bộ GDĐT vẫn đang tiếp tục nghiên cứu, tham vấn ý kiến chuyên gia, đánh giá tác động của các phương án khác nhau theo hướng giao quyền tự chủ tuyển sinh cho các trường phù hợp với năng lực thực hiện tự chủ” - ông Ga nói.

"Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ trao đổi thống nhất với các trường tại cuộc họp Hiệu trưởng các trường ĐH sắp tới để quyết định phương án xác định điểm sàn phù hợp".

Đối với lo lắng về việc cho thí sinh đăng ký nhiều nguyện vọng dẫn đến thí sinh ảo, Bộ GD-ĐT khẳng định, dù đăng ký nhiều nguyện vọng nhưng thí sinh phải sắp xếp các nguyện vọng theo thứ tự ưu tiên và trong đợt xét tuyển chính (đợt 1), thí sinh chỉ trúng tuyển vào 1 nguyện vọng cao nhất có thể trong danh sách các nguyện vọng đã đăng ký do đó sẽ không xảy ra hiện tượng thí sinh ảo.

Bộ GD-ĐT cũng khẳng định, năm nay, việc công bố kết quả thi do các Sở GD ĐT thực hiện; việc xét tuyển ĐH do các trường thực hiện; cổng thông tin tuyển sinh chỉ làm nhiệm vụ lưu trữ cơ sở dữ liệu để các trường khai thác, xét tuyển và chạy phần mềm thống kê nguyện vọng giúp các trường loại bỏ “thí sinh ảo” do đó hệ thống năm nay chạy nhẹ tải hơn nhiều nên khó có thể xảy ra nghẽn mạng.

Lê Văn

Văn bản hướng dẫn liên sở giữa Sở GD-ĐT và  Sở Lao động-Thương binh và Xã hội, Sở Tài chính quy định miễn giảm học phí cho nhiều đối tượng trong các năm học từ 2016 - 2021.

Học sinh TP.HCM (Ảnh Đinh Quang Tuấn)

Theo đó, thành phố miễn 100% tiền tổ chức dạy học 2 buổi mỗi ngày cho học sinh là con thứ nhất, thứ hai thuộc hộ nghèo nhóm 1, 2.

Điều kiện là các em đang học các trường từ tiểu học đến THPT công lập và ngoài công lập, các trung tâm giáo dục thường xuyên.

Học sinh là con thứ ba của hộ nghèo nhóm 1, 2 hoặc là con thứ nhất, con thứ hai hộ nghèo nhóm 3a thì được giảm một nửa tiền tổ chức dạy học 2 buổi mỗi ngày.

Ngoài ra, TP.HCM sẽ giảm 70% học phí cho học sinh, sinh viên học các ngành nghệ thuật truyền thống và đặc thù trong các trường văn hóa, nghệ thuật công lập và ngoài công lập.

Giảm 50% học phí cho học sinh, sinh viên là con cán bộ công nhân viên chức mà cha mẹ bị tai nạn lao động hoặc mắc bệnh nghề nghiệp được huởng trợ cấp thuờng xuyên. Con thứ ba của hộ nghèo nhóm 1, 2 thuộc chuẩn nghèo của thành phố.

Các sinh viên học chuyên ngành Mác - Lê nin và Tư tưởng Hồ Chí Minh được miễn học phí.

Theo quy định của thành phố, hộ nghèo thuộc nhóm 1 có thu nhập từ 21 triệu đồng/ người/ năm trở xuống và có tổng điểm thiếu hụt 5 chiều nghèo (các dịch vụ xã hội cơ bản) từ 40 điểm trở lên.

Hộ nghèo thuộc nhóm 2 có thu nhập từ 21 triệu đồng/ người/ năm trở xuống và có tổng điểm thiếu hụt 5 chiều nghèo từ 0 đến 35 điểm.

Hộ nghèo thuộc nhóm 3a có thu nhập trên 21 triệu đồng/ người/ năm đến 28 triệu đồng/ người/ năm và có tổng điểm thiếu hụt 5 chiều nghèo từ 40 điểm trở lên.

Hộ nghèo thuộc nhóm 3b có thu nhập trên 28 triệu đồng/ người/ năm và có tổng điểm thiếu hụt 5 chiều nghèo từ 40 điểm trở lên.

Tuệ Minh

Thói quen đọc trong bối cảnh hiện nay

[...] Theo một nghiên cứu khác vào năm 2019 của nhóm nghiên cứu thị trường của Picodi thực hiện cuộc khảo sát người Việt mua sách và đọc sách: Người Việt không có thói quen mượn sách, số lượng người mượn sách từ thư viện chỉ chiếm khoảng 8% và 17% người Việt mượn sách từ bạn bè. 21% người tham gia khảo sát nói rằng họ không thích đọc sách cũng như không hề quan tâm đến sách. Picodi khảo sát 41 quốc gia về vấn đề mỗi người mua ít nhất 1 cuốn sách trong 1 năm thì việt nam đứng thứ 35 (3/2019).

Trích báo cáo Nghiên cứu thế hệ trẻ Việt Nam của Hội đồng Anh thực hiện vào tháng 8/2020, phần đông giới trẻ sử dụng mạng xã hội (73%), Internet/các trang web (69%) và tivi (59%) là các nguồn thông tin tin cậy cho các sự kiện đương thời. Thông tin từ nguồn bạn bè (50%), báo chí (43%) và gia đình (39%) cũng phổ biến.

Trong nhóm đối tượng nghiên cứu cho biết Internet được họ chuộng hơn trong việc tìm kiếm thông tin các nguồn truyền thống như báo giấy. Thế hệ trẻ cũng sử dụng các nền tảng trực tuyến để học tập và phát triển kĩ năng mới - ví dụ, nghe sách nói (audiobook) hoặc đọc sách điện tử (ebook) và tìm bài học liên quan, hoặc nằm ngoài chương trình học ở trường, ưu tiên đọc sách trực tuyến hoặc thậm chí là lên YouTube để nghe sách nói và ít đọc sách giấy.

Tham khảo số liệu khảo sát của Cục trẻ em, Bộ Lao động Thương binh và Xã hội cho thấy trong quý III năm 2022, trẻ em sử dụng mạng Internet ngày càng nhiều. Kết quả khảo sát cho thấy trong 3 tháng có 89% trẻ em truy cập và sử dụng Internet, trong số này, 87% sử dụng Internet hàng ngày. Trung bình trẻ em thường sử dụng từ 5-7 tiếng/ngày vào mạng xã hội, trong đó có 36% trẻ em được dạy về việc đảm bảo an toàn trên mạng.

Báo cáo khảo sát “Niềm tin - Thói quen đọc trong giới trẻ tại TP.HCM” do Công ty TNHH Đường Sách TP.HCM thực hiện từ tháng 4 đến tháng 6/2019, với 1.600 phiếu, trong đó bao gồm 400 học sinh cấp 1; 400 học sinh cấp 2; 200 học sinh cấp 3; 400 sinh viên đại học - cao đẳng và 200 phiếu dành cho phụ huynh và giáo viên. Báo cáo kết quả cho thấy ở độ tuổi tiểu học có 35% học sinh không thích đọc sách, 42% học sinh thích đọc sách và 23% ở mức độ thỉnh thoảng thích đọc sách (tương tự con số 16% - 36% - 48% đối với học sinh cấp 2).

Từ kết quả khảo sát nhóm nghiên cứu đưa ra nhận định đây là hai nhóm đối tượng cần được quan tâm đầu tư nhiều trong việc tạo lập cảm xúc yêu thích đối với việc đọc từ môi trường gia đình, nhà trường (ước tính tỷ lệ học sinh thỉnh thoảng đọc sách và yêu thích đọc sách ở cấp tiểu học là 65% và THCS là 84%).

Phát triển văn hóa đọc nên bắt nguồn từ tạo lập niềm tin, thói quen đọc. Ảnh: Thanh Trần.

Trước xu thế phát triển về công nghệ và các nền tảng mạng xã hội hiện nay, có rất nhiều phương tiện để phục vụ nhu cầu giải trí, tìm kiếm thông tin; do vậy, thói quen đọc sách phần nào bị lấn át bởi những phương tiện giải trí khác.

Lâu nay đề cập đến việc phát triển văn hóa đọc, ta thường căn cứ vào số lượng sách được xuất bản trong năm đem chia cho tổng dân số Việt Nam để ra con số một người dân đọc bao nhiêu cuốn sách trong năm để từ đó nhận định sức đọc của người Việt kém, giới trẻ ngày nay quay lưng với văn hóa đọc là nhận định còn mang tính cảm tính…

Phát triển văn hóa đọc nên bắt nguồn từ tạo lập niềm tin, thói quen đọc. Cần tạo dựng niềm tin cho người đọc rằng việc đọc là cần thiết, cho thấy lợi ích của việc đọc sách, tạo nên giá trị cá nhân, nâng cao tri thức, giúp ích cho việc học, công việc, giúp ích cho xã hội.

Thói quen đọc nên tạo dựng từ nhỏ và bắt nguồn từ trong gia đình, từ trong nhà trường một cách thường xuyên. Ngoài sách giáo khoa, học sinh nên đọc sách gì, đọc sách như thế nào vừa phục vụ việc học, vừa phục vụ cho việc nuôi dưỡng tâm hồn và phát triển tri thức - đó là vấn đề mà gia đình, nhà trường và cả giới xuất bản cần quan tâm để cùng chung tay tạo lập nên thế hệ thích đọc sách trong tương lai.

“Danh mục sách khuyến nghị hỗ trợ dạy và học cấp tiểu học”

Từ trăn trở làm thế nào để phát triển văn hóa đọc, làm thế nào để học sinh thích đọc sách, làm gì để học sinh thấy được lợi ích của việc đọc sách… năm 2019, Hội Xuất bản Việt Nam - Văn phòng phía Nam đã có nhiều cuộc gặp gỡ với các giáo viên, người làm công tác thư viện; khảo sát và gặp gỡ lãnh đạo của các trường tiểu học, trung học cơ sở, Trung học phổ thông tại TP.HCM, Bình Dương… tạo tiền đề tổ chức nhiều tọa đàm về văn hóa đọc.

Thực tế khảo sát cho thấy, hiện nay hầu hết tại các thư viện, nguồn sách được trang cấp từ các nhà xuất bản được sắp xếp theo môn loại, hoặc số đăng ký cá biệt nên để xây dựng danh mục sách phù hợp theo môn học hoặc chủ đề, người làm công tác thư viện gặp không ít khó khăn trong việc phối hợp với giáo viên xem nội dung từng cuốn sách trong từng môn loại để tập hợp lại theo chủ đề của mỗi môn học.

Tiếp thu ý kiến từ nhiều giới chuyên gia để tìm giải pháp để giúp người làm công tác thư viện trong việc bổ sung tài nguyên thông tin hàng năm, hay giúp giáo viên chọn sách phù hợp trong công tác giảng dạy, phù hợp với chương trình giáo dục phổ thông mới, giúp tháo gỡ sự lúng túng của phụ huynh trong việc lựa chọn sách cho con.

Đồng thời, giúp nhà trường thuận lợi trong việc hình thành Danh mục sách theo chủ đề của mỗi môn học phục vụ cho việc dạy và học trong trường tiểu học; năm 2020, Hội Xuất bản Việt Nam, căn cứ theo khung Chương trình Giáo dục phổ thông - Chương trình Tổng thể được Bộ Giáo dục & Đào tạo ban hành năm 2018 và các văn bản quy định khác liên quan đến hoạt động thư viện và phát triển văn hóa đọc trong nhà trường, đã lập Dự án tổng hợp từ nguồn sách khoảng 6.000 tựa dành cho thiếu nhi của hơn 30 đơn vị xuất bản trên cả nước.

Với sự hỗ trợ đọc, chọn lọc, phân loại và nhận xét từng tựa sách của các chuyên gia giáo dục và hơn 50 giáo viên tiểu học, có 965 tựa sách được tuyển chọn, sắp xếp đưa vào Danh mục sách khuyến nghị hỗ trợ dạy và học theo môn học/chủ đề cấp tiểu học (gọi tắt Danh mục sách).

Danh mục sách đã đáp ứng yêu cầu thiết thực của thư viện nhà trường về trang bị các xuất bản phẩm theo chủ đề, môn học, lớp học cấp tiểu học, nhằm hỗ trợ việc dạy của giáo viên và việc đọc mở rộng của học sinh, để hoàn chỉnh các tri thức và kỹ năng nền tảng theo Chương trình Giáo dục Phổ thông 2018 của Bộ Giáo dục và Đào tạo.

Danh mục sách được sắp xếp theo từng chủ đề của mỗi môn học, từ lớp 1 đến lớp 5, bao gồm các môn Đạo đức, Hoạt động trải nghiệm, Tự nhiên xã hội, Khoa học, Lịch sử - Địa lý, Tiếng Việt, Toán và Lịch sử địa phương TP.HCM. Mỗi tựa sách trong Danh mục sách được các giáo viên, chuyên gia giáo dục ghi đầy đủ ý kiến nhận xét về chuyên môn và nhận định đây là những cuốn sách có giá trị tri thức, khám phá khoa học, lịch sử, địa lý, toán học, văn học, truyện về đạo đức, nhân cách, lối sống, kỹ năng giao tiếp, ứng xử… nội dung được kết hợp với tranh ảnh, hình vẽ phong phú, kiến thức gợi mở, phù hợp với học sinh theo từng lứa tuổi.

Sách trong Danh mục sách chọn lọc theo định hướng phát triển phẩm chất và năng lực của học sinh; giúp học sinh phát triển hài hòa về thể chất và tinh thần, trở thành người học tích cực, tự tin, biết vận dụng các phương pháp học tập tích cực để hoàn chỉnh các tri thức và kỹ năng nền tảng.

Đọc sách theo chủ đề của các môn học góp phần nâng cao tính hiệu quả của việc sử dụng tài liệu trong thư viện. Xác định việc đọc bổ trợ cho việc học, đọc để hiểu biết nhiều hơn, đọc để học tốt hơn đã tạo ra động lực mạnh mẽ cho các em đến với sách, giúp học sinh thấy được lợi ích của sách trong học tập, tạo lập được sự say mê và niềm tin đọc, góp phần quan trọng cho sự hình thành thói quen đọc sách, tạo tiền đề cho sự phát triển văn hóa đọc trong nhà trường.

Danh mục sách giúp người làm công tác thư viện hiểu rõ được chương trình dạy và học của giáo viên, học sinh; có một danh mục sách tham khảo được xây dựng theo từng môn học/lớp học, có nhiều tài liệu đa dạng, để bổ sung và cập nhật thêm vào danh mục theo môn học/lớp học của thư viện giúp hỗ trợ việc học tập cho học sinh và giảng dạy của giáo viên. Người làm công tác thư viện có cơ sở dự trù kinh phí, tham mưu với lãnh đạo nhà trường để có kế hoạch cập nhật, bổ sung tài liệu cho thư viện hàng năm.

Hoạt động giới thiệu sách, đọc sách tại thư viện trường tiểu học (trái) và một thư viện trưng bày sách phân loại theo chủ đề, môn học, lớp học. Ảnh: Kim Nhung.

Danh mục sách giúp giáo viên có thêm tư liệu cho bài dạy, sử dụng tài liệu trong danh mục phục vụ cho các tiết học thư viện hoặc tiết đọc sách trong thư viện. Danh mục khuyến nghị hỗ trợ dạy và học góp phần xây dựng thói quen đọc sách và phát triển văn hóa đọc của học sinh trong nhà trường.

Cha mẹ học sinh có thể sử dụng Danh mục khuyến nghị hỗ trợ dạy và học để chọn sách trang bị hoặc bổ sung cho tủ sách dành cho con trong gia đình. Thông qua đó, mỗi ngày cha mẹ học sinh có thể đọc sách cùng con tại nhà, hướng dẫn con tìm kiếm những thông tin phù hợp với bài học; cùng con tìm hiểu, giải đáp thắc mắc qua những cuốn sách hay, phù hợp với lứa tuổi, phù hợp với bài học, môn học.

Để chọn lọc được 965 tựa sách từ hơn 6.000 tựa sách của 30 đơn vị xuất bản đó là quá trình chọn lọc kỹ lưỡng, đọc và cho nhận xét của các giáo viên, chuyên gia; bên cạnh đó là lợi ích thiết thực trước hết là cho học sinh, sau đó là các giáo viên, người làm công tác thư viện, gia đình… Dự án Danh mục sách cũng đã thành lập website danhmucsach.vn phục vụ nhu cầu tìm đọc, tra cứu của các thầy cô giáo, người làm công tác thư viện, cha mẹ học sinh trong việc đồng hành cùng việc dạy và học của học sinh, góp phần cho việc phát triển thói quen đọc sách của trẻ từ nhà trường và trong gia đình.

Dự án “Danh mục sách khuyến nghị hỗ trợ dạy và học cấp tiểu học” hình thành và sẽ tiếp tục cập nhật sách mới hàng năm đã góp một giải pháp cho việc xây dựng danh mục tài liệu phù hợp theo môn học, theo từng chủ đề, phục vụ cho việc dạy, học và phát triển văn hóa đọc của học sinh trong trường tiểu học.

Một số kiến nghị

1. Đối với Hội Xuất bản Việt Nam

- Cập nhật hàng năm Danh mục sách, tổ chức cho các giáo viên, chuyên gia đọc nhận xét và bổ sung những tựa sách mới vào danh mục sách.

- Kết nối với các cơ quan ban ngành chuyên môn, thường xuyên cập nhật các văn bản hướng dẫn nhằm phát triển việc học, việc đọc cho học sinh

- Tổ chức tập huấn giáo viên, người làm công tác thư viện sử dụng Danh mục sách trong quá trình dạy và học ở trường. Thường xuyên kết nối, gặp mặt, trao đổi cùng giáo viên, người làm công tác thư viện nhằm lắng nghe ý kiến đóng góp, phản hồi từ giáo viên đối với việc sử dụng danh mục sách trong quá trình giảng dạy.

- Tổ chức trưng bày, giới thiệu danh mục sách tại Đường sách TP.HCM và giới thiệu Danh mục sách trên website và các phương tiện truyền thông khác.

- Kết nối giữa các cơ quan quản lý giáo dục, các trường học với các đơn vị xuất bản, công ty sách thiết bị trường học để giới thiệu rộng rãi danh mục sách đến với các trường như một tài liệu tham khảo khi chọn sách cho học sinh.

2. Đối với ngành Giáo dục và đào tạo

- Đề nghị ngành Giáo dục có chủ trương hình thành tiết đọc sách trong khung thời khóa biểu chính thức. Cụ thể hoạt động tiết đọc tại thư viện bảo đảm tối thiểu 2 tiết/học kỳ/lớp, hoạt động tiết học tại thư viện bảo đảm tối thiểu 1 tiết/học kỳ/môn học hoặc liên môn (theo Thông tư 16).

- Đề nghị ngành Giáo dục có chỉ đạo tăng thêm các tiết đọc tại lớp trong các tiết tự học: 1 tiết/tuần, trong tiết đọc mở rộng: 1 tiết/ tuần của bộ môn tiếng Việt, lớp 1,2,3...

- Đẩy mạnh các hoạt động khuyến đọc và các hoạt động giáo dục có sử dụng thông tin (xuất bản phẩm) của các nhà xuất bản. Ngành xuất bản cần hợp tác với ngành giáo dục để xây dựng Danh mục tài liệu (xuất bản phẩm) theo chủ đề, môn học, lớp học để làm giải pháp nền tảng phục vụ cho việc đổi mới dạy và học có dùng tài liệu xuất bản hiện nay.

3. Đối với các đơn vị xuất bản

- Danh mục sách với 965 tựa (sẽ được tiếp tục bổ sung) là tài liệu tham khảo về nguồn sách giúp người làm công tác thư viện chọn sách bổ sung theo kế hoạch hàng năm của nhà trường. Việc tham khảo Danh mục này giúp người làm công tác thư viện không lúng túng khi chọn sách, nội dung sách phù hợp với chương trình giáo dục phổ thông mới. Đồng thời giúp giáo viên, học sinh dạy và học chủ động khi có nguồn sách phong phú, đa dạng. Tuy nhiên, theo hướng dẫn của Chương trình Giáo dục phổ thông 2018, hiện còn rất nhiều chủ đề môn học, lớp học vẫn thiếu nhiều sách. Do vậy, đây sẽ là cơ hội để các đơn vị xuất bản nắm bắt, khai thác để có định hướng xuất bản phù hợp, phục vụ cho nhu cầu dạy và học các cấp, đặc biệt là cấp tiểu học.

- Các đơn vị xuất bản có thể tham gia Dự án Danh mục sách, gửi sách mẫu theo hướng dẫn (theo môn, lớp, chủ đề) để Hội Xuất bản tiến hành mời đọc nhận xét và chọn sách đưa vào Danh mục sách.

- Đối với các đơn vị đã tham gia dự án Danh mục sách: thường xuyên cập nhật lượng tồn kho, cập nhật kế hoạch xuất bản, tái bản của các tựa sách đã tham gia.

- Trước sự phát triển của công nghệ hiện nay cũng như xu thế quan tâm tìm đọc của bạn đọc đối với các thiết bị công nghệ, mạng xã hội trong đó, giới trẻ đặc biệt là trẻ em cũng không nằm ngoài xu thế, do vậy, các đơn vị xuất bản sách cho trẻ em cũng nên chú trọng và phát triển mảng sách điện tử, sách nói, kết hợp với các ứng dụng giáo dục để góp phần đưa sách đến gần hơn với học sinh qua nhiều kênh, không chỉ là sách giấy.

Trên đây là một số ý kiến tổng thuật từ thực tế thực hiện Dự án Danh mục sách mà Hội Xuất bản Việt Nam đã giao cho Văn phòng phía Nam Hội Xuất bản Việt Nam thực hiện trong những năm qua, góp một giải pháp cho việc phát triển văn hóa đọc, đặc biệt là đối với cấp tiểu học.

Đọc được sách hay, hãy gửi review choZing News

Bạn đọc được một cuốn sách hay, bạn muốn chia sẻ những cảm nhận, những lý do mà người khác nên đọc cuốn sách đó, hãy viết review và gửi về cho chúng tôi. Zing Newsmở chuyên mục “Cuốn sách tôi đọc”, là diễn đàn để chia sẻ review sách do bạn đọc gửi đến qua Email: books@zingnews.vn. Bài viết cần gửi kèm ảnh chụp cuốn sách, tên tác giả, số điện thoại.

Trân trọng.

"Nhiều người coi CTTT như bước đệm đi nước ngoài"

GS Nguyễn Hữu Tú, Phó hiệu trưởng Trường ĐH Y Hà Nội đánh giá CTTT là rất thành công khi các sinh viên được đào tạo ra đạt trình độ ngang với quốc tế.

Ông Tú cho biết, CTTT đào tạo điều dưỡng khóa đầu tiên có 20 sinh viên đăng ký trong chương trình hợp tác với CHLB Đức. Sau khi học thêm 1 năm tiếng Đức các em đã đạt được bằng B2 (bằng sang Đức làm việc) và sau 6 tháng vừa học vừa làm tại Đức thì các em đã được cấp bằng điều dưỡng của CHLB Đức có thể làm việc ở châu Âu suốt đời.

TS Phan Quang Thế

Ông Tú dẫn chứng ngay bản thân ông được đào tạo tại Trường ĐH Y Hà Nội, rồi học nội trú, sau đó sang Pháp tiếp tục học nhưng nếu muốn có bằng bác sĩ tương đương ở Pháp thì cũng phải 10 năm sau mới thi được.

Ông Phan Quang Thế, nguyên Hiệu trưởng Trường ĐH Kỹ thuật công nghiệp, ĐH Thái Nguyên cũng khẳng định, chương trình tiên tiến đã đem lại cho trường những thay đổi đáng kể. "Trước khi có CTTT, các chương trình đào tạo của trường tôi chả giống ai cả. Thế nhưng bây giờ không chỉ có CTTT mà tất cả các chương trình ĐH đều gần gần như chương trình quốc tế"

Theo ông Thế, CTTT cũng góp phần làm thay đổi chất lượng nghiên cứu khoa học và đặc biệt là trình độ ngoại ngữ của sinh viên và cả giảng viên. "Nếu không có chương trình tiên tiến thì chẳng ai học tiếng Anh làm gì cả. Hiện tại, 95% giảng viên của chúng tôi đạt TOEF 450 và 4.000 sinh viên đạt TOEFL từ 400 trở lên" - ông Thế cho biết.

Theo "đặt hàng" của Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ, bên cạnh những kết quả đạt được, nhiều ý kiến dành nhiều thời gian cho việc chỉ ra những hạn chế của 10 năm thực hiện CTTT nhằm hướng tới mục tiêu xa hơn là đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho đất nước trong tương lai.

GS Nguyễn Quý Thanh

GS Nguyễn Quý Thanh, giám đốc Trung tâm kiểm định chất lượng giáo dục, ĐHQH Hà Nội cho rằng, các chương trình tiên tiếp được nhập khẩu từ nước ngoài nhưng chính các đối tác cũng chưa công nhận tín chỉ như chương trình của họ. Bên cạnh đó, hiện tại chỉ mới có 6 trên tổng số 35 chương trình tiên tiến được kiểm định chất lượng theo tiêu chuẩn AUN.

Một vấn đề khác cũng được ông Thanh đưa ra đó là, dù là các chương trình tiên tiến trong giai đoạn hiện tại hay chương trình đào tạo nhân lực chất lượng cao trong tương lai thì mục tiêu là phải phát triển nguồn nhân lực phục vụ cho phát triển kinh tế, xã hội của Việt Nam.

"Cần tránh tình trạng xem chương trình tiên tiến như bước đệm để đi học nước ngoài. Điều này về mặt tổng thể quốc tế thì tốt nhưng nhìn từ góc độ phát triển kinh tế xã hội của Việt Nam thì việc đầu tư một chương trình không ít tiền đến cuối cùng lại chỉ như là bước đệm để các em tìm kiếm học bổng ở nước ngoài cần phải cân nhắc kỹ" - ông Thanh phân tích.

Một trong những khó khăn của chương trình đào tạo tiên tiến được nhiều ý kiến nhắc đến chính là khả năng tiếng Anh khá hạn chế của sinh viên cũng như giảng viên.

TS. Hà Thanh Toàn, Hiệu trưởng Trường ĐH Cần Thơ cho biết, do trường thu hút chủ yếu sinh viên ở khu vực ĐBSCL nên khả năng tiếng Anh khá yếu. Để đảm bảo chất lượng chương trình, nhà trường đã bố trí nguyên một học kỳ đầu để sinh viên tham gia các chương trình tiên tiến học tiếng Anh, tới các kỳ sau mới để các em tiếp tục học chương trình bằng tiếng Anh.

GS Lương Công Nhớ, Hiệu trưởng Trường ĐH Hàng hải Việt Nam thì cho biết, để tạo môi trường học tập mang tính quốc tế, trường đã đặt lộ trình cho các giảng viên trong 3 năm phải đạt trình độ ngoại ngữ IELTS 6.0, nếu không đạt sẽ buộc thôi việc.

Tiếng Anh yếu, thiếu một môi trường quốc tế được coi như một nhân tố khá lớn ảnh hưởng tới chất lượng đào tạo của các chương trình tiên tiến, vốn được nhập khẩu từ nước ngoài. Đồng thời, đây cũng được cho là nguyên nhân các chương trình tiên tiến trong 10 năm qua khó thu hút sinh viên nước ngoài.

"Chương trình tiên tiến ban đầu như ngôi sao"

Đánh giá về CTTT giai đoạn 10 năm qua, Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ khẳng định, lộ trình nâng cao chất lượng các chương trình đào tạo nói chung trong đó tập trung đầu tư cho những ngành then chốt của nền kinh tế nói riêng thông qua CTTT là đúng hướng. Trong đó, giai đoạn 10 năm qua đã tạo tiền đề cơ bản vững chắc để xây dựng điều kiện cần thiết cho nhiệm vụ đào tạo giai đoạn tiếp theo.

Khẳng định CTTT đã đạt được những mục tiêu cơ bản đặt ra, Bộ trưởng Nhạ cũng cho biết, có những mục tiêu khi đặt ra quá khó. Bên cạnh đó, CTTT ra đời trong giai đoạn đất nước có nhiều đổi mới, biến động nên chỉ nên ghi nhận mục tiêu chính của CTTT ở giai đoạn đầu này làm làm quen, củng cố và tổ chức đào tạo theo mô hình mới.

"Các sản phẩm cụ thể của 35 CTTT cũng rất đáng trân trọng. Trong đó sản phẩm trực tiếp là 3600 sinh viên đã tốt nghiệp, đạt trình độ cao, theo quan sát, đánh giá của tôi cũng như phản hồi của các doanh nghiệp đã sử dụng, chất lượng của các em khác hẳn với sinh viên các chương trình đào tạo đại trà" - ông Nhạ nhận định.

"Các cơ sở đào tạo tham gia CTTT cũng có sự thay đổi cả về nhận thức, năng lực đào tạo, chuyển giao công nghệ, hợp tác quốc tế, quan hệ doanh nghiệp và bài học quản lý".

"So lượng tiền bỏ ra với kết quả đạt được có thể khẳng định chúng ta đã làm tốt. Nếu đào tạo 3.600 cử nhân, kỹ sư này ở nước ngoài, chúng ta cần một lượng tiền gấp hàng chục lần như thế, mà các em còn không trở về cống hiến. Nhìn ở góc độ hiệu quả đầu tư, rõ ràng mô hình này tiết kiệm hơn các đề án 911, 322 rất nhiều" - Bộ trưởng nhận xét.

Ghi nhận những thành công của chương trình tiên tiến song, Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ cũng cho rằng vẫn có nhiều bài học cần phải rút ra.

Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ

"Nhìn lại giai đoạn đầu, hẳn nhiều người sẽ nghĩ rằng nếu làm lại từ đầu sẽ làm khác. Do đó, bài học đầu tiên chính là bài học về nhận thức và quản lý. Đây là các chương trình tiên tiến nhưng đâu đó vẫn còn nhúng vào chương trình không tiên tiến dẫn đến vệt sáng trở thành đom đóm" - ông Nhạ nhận định.

Theo ông Nhạ, các mục tiêu yêu cầu của chương trình với thực tế khi tốt nghiệp chênh nhau nhiều. Mong muốn thì cao nhưng quá trình thì du di. Mặc dù so với chương trình thường thì tốt nhưng so với yêu cầu thì chưa đạt.

Bên cạnh đó, khi sinh viên tốt nghiệp ra trường thì các trường đều coi như xong, không đầu tư tiếp tục quan tâm xem SV đó phát huy như thế nào với những gì được đào tạo trong chương trình.

Đối với giảng viên của chương trình sự gắn bó không cao. Nhiều trường hợp coi chương trình như dự án, hết môn thì hết tiền. Do đó chưa tạo được nền tảng vững chắc cho sự phát triển. Sự kết nối của các chương trình với doanh nghiệp để tìm kiếm việc làm cho sinh viên cũng rất hạn chế.

Đánh giá các báo cáo của các trường về chương trình tiên tiến, ông Nhạ cho rằng, hầu hết các báo cáo có tính chất thống kê, chưa có phân tích sâu sắc để từ đó đề xuất cách làm khác. Từ đó khiến chương trình tiên tiến như ngôi sao cô đơn và lịm dần cùng các chương trình khác.

"Thời gian đầu thì chương trình tiên tiến như ngôi sao. Bẵng đi thời gian hết tiền rồi thì chương trình tiên tiến không duy trì một cách đúng mức dẫn đến chương trình tiên tiến sẽ bị mờ tương đối so với những chương trình khác có điều kiện phát triển chất lượng. Nhiều nơi có tâm lý không có tiền thì gần như buông" - ông Nhạ thẳng thắn.

Đặt vấn đề cho giai đoạn tiếp theo, Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ khẳng định, chương trình tiên tiến đã tạo được nền móng tốt, nếu không tiếp tục một cách chủ động thì không thể khai thác được.

Ông Nhạ cũng cho biết, hướng tiếp cận sắp tới là hợp đồng giao nhiệm vụ, chứ không phân bổ vốn theo mục đích như trước. Các trường sẽ được phép cạnh tranh một cách công bằng, không phân biệt trường công hay trường tư. Đồng thời, sẽ hướng tới việc đầu tư đến từng sinh viên theo dạng học bổng chứ không đầu tư cho trường như trước.

"Tới đây, cạnh tranh giữa các trường phải rất quyết liệt. Và mỗi trường ĐH chỉ cần có một số CT xuất sắc, trọng điểm, bám sát thị trường, tập trung đầu tư vun cao để xây dựng và phát triển thương hiệu, không dàn hàng ngang" - ông Nhạ khẳng định.

• Lê Văn

Theo đó, sau khi hoàn thành 4 năm học tại trường, sinh viên sẽ được cấp bằng cử nhân Y khoa. Tiếp đó, những người muốn học tiếp sẽ phân thành 2 hướng: Hệ hành nghề khám chữa bệnh do Bộ Y tế quản lý và Hệ nghiên cứu do Bộ GD-ĐT quản lý.

Đề xuất mô hình đào tào ngành y khoa mới. Nguồn: Bộ Y tế.

Những người không muốn học tiếp có thể trực tiếp tham gia thị trường lao động.

Đối với những người lựa chọn hướng hành nghề khám chữa bệnh, sẽ phải học thêm 2 năm để được cấp bằng Bác sỹ Y khoa. Tuy nhiên, những người được cấp bằng này vẫn chưa được hành nghề mà cần phải trải qua thêm 1 năm tiền hành nghề thực hành tại các bệnh viện.

Sau khi kết thúc một năm thực hành tại bệnh viện, những người này phải trải qua một kỳ thi cấp quốc gia cấp chứng chỉ hành nghề phạm vi đa khoa. Những người được cấp chứng chỉ mới được bắt đầu hành nghề.

Để trở thành bác sĩ chuyên khoa, các bác sĩ y khoa sẽ phải học và thực hành tại các bệnh viện thêm 2-3 năm chuyên khoa sau đó thi cấp chứng chỉ hành nghề phạm vi chuyên khoa. Tiếp đó, để trở thành bác sĩ chuyên khoa sâu, phải học và thực hành tại các bệnh viện thêm từ 2 năm trở lên và thi cấp chứng chỉ hành nghề một lần nữa.

Đối với những người lựa chọn hướng nghiên cứu do Bộ GD quản lý thì phân thành 2 giai đoạn: Thạc sĩ đào tạo 2 năm và Nghiên cứu sinh đào tạo 3-4 năm, lấy bằng tiến sĩ.

Tham chiếu đối với khung trình độ quốc gia thì các cử nhân Y khoa tương đương với khung trình độ bậc 6. Các bác sĩ Y khoa tương đương khung trình độ bậc 7 còn các bác sĩ chuyên khoa tương đương khung trình độ bậc 8.

Thông tin về mô hình đào tạo mới của ngành Y được đưa ra tại Hội thảo chia sẻ kinh nghiệm quốc tế về đào tạo nguồn nhân lực y tế diễn ra sáng nay, 23/9.

Nhiều bất cập trong đào tạo ngành y

Theo thông tin từ Bộ Y tế, hiện tại, dự thảo Nghị định về tổ chức đào tạo thực hành y khoa đã hoàn tất và sẽ trình Chính phủ phê duyệt vào đầu tháng 10 tới đây.

Đại diện Bộ Y tế cho hay, đề xuất đổi mới đào tạo ngành y khoa xuất phát từ chính thực trạng đào tạo còn nhiều bất cập của Việt Nam.

Lớp học của sinh viên Y khoa Trường ĐH Y Hà Nội. Ảnh: Văn Chung.

Đối với đào tạo đại học, hiện tại số lượng cơ sở đào tạo ngành y đang phát triển nhanh. Nếu từ năm 2008 chỉ có 8 cơ sở thì tới nay đã có hơn 20 cơ sở.

Theo Bộ Y tế, số lượng cơ sở đào tạo thành lập nhiều trong thời gian ngắn trong khi tiêu chí thành lập và mở ngành rất đơn giản, không có bệnh viện thực hành, chuyên môn của giảng viên chưa đánh giá đúng mức.

Bên cạnh đó, Việt Nam vẫn đang lẫn lộn giữa hai hệ thống năng lực: thực hành khám chữa bệnh và nghiên cứu hàn lâm. Đang cùng tồn tại song song 2 hệ thạc sĩ, tiến sĩ do Bộ GD quản lý hệ bác sĩ nội trú, bác sĩ chuyên khoa 1, chuyên khoa 2 do Bộ Y tế quản lý, song lại không có nhiều sự phân định, khác biệt rõ ràng giữa 2 chương trình.

"Các bác sĩ chuyên khoa 1 làm thên luận văn tốt nghiệp sẽ trở thành thạc sĩ. Các tiến sĩ ít thực hành kỹ thuật song vẫn hành như như bác sĩ chuyên khoa" - đại diện Bộ Y tế cho hay.

Mặt khác, việc cấp chứng chỉ hành nghề cho các bác sĩ, y sĩ, điều dưỡng,… chỉ cần yêu cầu thực hành nghề nghiệp sau khi tốt nghiệp mà không trải qua một kỳ thi sát hạch nào cả. Hơn nữa, chứng chỉ này được cấp 1 lần và sử dụng vĩnh viễn.

Ngoài ra, lương của nhân viên y tế bằng cách ngành khác ở cùng trình độ đạo tạo dù thời gian đào tạo lâu hơn. Chẳng hạn, bác sĩ phải đào tạo 6 năm song sau khi ra trường, mức lương khởi điểm chỉ bằng với mức lương của các cử nhân tốt nghiệp ở những trường đào tạo 4 năm.

Còn nhiều vấn đề cần thảo luận

Sau khi lắng nghe ý kiến của các chuyên gia nước ngoài chia sẻ về kinh nghiệm đào tạo hệ thống y khoa ở các nước cũng như các góp ý của các chuyên gia trong nước, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cho rằng, phương án đổi mới đào tạo ngành y khoa được xây dựng trong 2 năm có nhiều điểm chung với hệ thống đào tạo tiên tiến trên thế giới.

Góp ý về phương án đổi mới, Phó Thủ tướng đặt câu hỏi: Sau khi học xong 2 năm bác sĩ Y khoa thì sẽ công nhận bậc 7 trong khung trình độ và sau đó mới đi thực tập tại bệnh viện 1 năm hay đợi sau khi thực tập 1 năm rồi mới công nhận bậc 7 trong khung trình độ?

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam trao đổi xung quanh phương án đổi mới đào tạo ngành Y khoa sáng 23/9. Ảnh: Lê Văn.

"Sau khi các chuyên gia góp ý thì tôi thiên về hướng thứ 2" - Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam nói. Ông Đam cho rằng, theo phương án này thì chất lượng sẽ được đảm bảo hơn. Những người thực tập sẽ được coi như sinh viên, được hỗ trợ vay vốn đi học và bệnh viện có thể chi trả một phần nếu như họ tham gia các công việc bệnh viện.

Một vấn đề khác, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cho rằng vẫn đang tranh luận là cấp chứng chỉ một lần nay định kỳ, thi hay không và ai sẽ là người cấp. "Nếu thi thêm chứng chỉ như vậy thì sẽ thêm một thủ tục hành chính, nhiều người sẽ không đồng thuận. Tuy nhiên, cũng có thực tế là nếu cấp 1 lần thì sẽ có trường hợp tinh thần sức khỏe kém đi nhưng vẫn hành nghề, không an toàn cho bệnh nhân" - Phó Thủ tướng nói.

Phó Thủ tướng cũng nhấn mạnh, hiện nay, nhân lực ngành y tế không chỉ yếu về chất lượng mà còn thiếu về số lượng so với quốc tế. Vì vậy, ngoài việc đảm bảo chất lượng cũng phải tăng cường số lượng các bác sĩ để địa phương nào cũng có bác sĩ giỏi.

Theo Phó Thủ tướng, hiện nay, tỉ lệ bác sĩ trên một 1 vạn dân của Việt Nam chỉ là 7,8 trong khi thế giới là 20. Cộng cả ba đối tượng bác sĩ, y sĩ, điều dưỡng thì tỉ lệ này cũng chỉ là 20 trên 1 vạn dân trong khi Hoa Kỳ là 50.

Cuối cùng, Phó Thủ tướng cho rằng, phương án đổi mới đã khá sáng rõ, có điều cần bàn là thời gian chuyển tiếp là dài hay ngắn. "Tôi nghĩ rằng thời gian chuyển tiếp này sẽ ngắn nhất có thể".

Lê Văn

Chúng ta thường nghĩ về Internet như một thứ phi vật chất, song các website tồn tại trong thế giới thực dưới hình thức loạt máy chủ không bao giờ tắt, lấp đầy các trung tâm dữ liệu. Trong khi đó, data centre cần được làm mát để không bị gặp lỗi kỹ thuật.

Các công ty vận hành như Amazon, Google, Meta, Microsoft dùng nhiều hệ thống để làm mát trung tâm dữ liệu. Loại tiết kiệm năng lượng nhất như tháp làm mát về cơ bản làm bay hơi nước để làm lạnh không khí lưu thông trong các tòa nhà.

Khi hạn hán lan rộng khắp thế giới, cuộc chiến nguồn nước giữa các đơn vị vận hành data centre và cộng đồng lân cận đã nổi lên tại những nơi như Chile, Uruguay, Mỹ. Tại phía Bắc Hà Lan, công chúng bùng nổ phẫn nộ vào năm 2022 khi một hãng tin địa phương đưa tin một khu phức hợp trung tâm dữ liệu Microsoft tiêu thụ nước gấp 4 lần so với con số công ty tiết lộ trước đó.

Một số nơi mát mẻ hơn như Ireland, Hà Lan đã cấm phát triển trung tâm dữ liệu mới vì lo ngại tiêu thụ năng lượng, buộc doanh nghiệp phải tìm kiếm địa điểm xa hơn. Họ chuyển sang những nơi có lượng nước dồi dào như Na-uy nhưng cũng để mắt đến các nơi khô hạn như Italy và Tây Ban Nha vì năng lượng rẻ hơn.

Từ trước đến nay, trung tâm dữ liệu thường bị “soi” vì lượng tiêu thụ điện và ít người để ý đến lượng nước tiêu thụ. Khảo sát năm 2022 của hãng tư vấn Uptime Institute cho thấy, chỉ 39% data centre theo dõi lượng nước sử dụng, giảm 12% so với năm 2021.

Trước đây, các hãng công nghệ từ chối tiết lộ thông tin về mức tiêu thụ năng lượng và nước của từng data centre vì tuyên bố đây là bí mật thương mại. Vài năm qua, Google, Meta, Microsoft bắt đầu cung cấp thông tin về tổng lượng nước nhưng không tách bạch ra từng bộ phận hay sử dụng các phép đo tiêu chuẩn.

Hãng nghiên cứu Bluefield ước tính data centre sử dụng hơn 1 tỷ lít nước mỗi ngày, bao gồm nước dùng trong sản xuất năng lượng.

Chính phủ toàn cầu đang yêu cầu nhiều thông tin hơn. Từ tháng 3/2024, Ủy ban Châu Âu yêu cầu các đơn vị vận hành công khai báo cáo việc sử dụng nước và năng lượng. Tại Anh, công ty nước Thames Water đang điều tra lượng nước mà các data centre đang dùng tại London và có thể điều chỉnh cách tính giá đối với các doanh nghiệp này.

Dù vậy, theo John Hernon, người đứng đầu cuộc điều tra, đây không phải việc dễ dàng vì các đơn vị vận hành thường dùng công ty vỏ bọc để xin phép lập kế hoạch. Nhìn từ bên ngoài, trung tâm dữ liệu nhìn giống với bất kỳ nhà kho hay nhà máy lớn nào.

Các công ty cho rằng, trung tâm dữ liệu ngày sử dụng năng lượng hiệu quả hơn, song mức tăng trong nhu cầu năng lực điện toán nói chung vượt xa năng lượng tiết kiệm được. Cuộc đua phát triển mô hình ngôn ngữ lớn trong trí tuệ nhân tạo (AI) tạo sinh đã tạo ra nhu cầu đối với bộ xử lý mạnh mẽ. Những con chip này tỏa nhiệt nhiều hơn chip thông thường, do đó, công ty cần phải tư duy lại về hệ thống làm mát, theo Colm Shorten, chuyên gia về data centre của hãng đầu tư bất động sản JLL.

Tiến sỹ Shaolei Ren đến từ Đại học California đã tiến hành nghiên cứu và ước tính đào tạo mô hình GPT-3 tại các trung tâm dữ liệu Mỹ của Microsoft trực tiếp tiêu thụ 700.000 lít nước mỗi tháng, chưa bao gồm lượng nước gián tiếp dùng để sản xuất điện. Mỗi đoạn hội thoại ngắn từ 20 đến 50 câu hỏi – đáp với ChatGPT tiêu tốn khoảng 500 lít nước.

Microsoft cho biết, đang đầu tư để làm cho các hệ thống lớn bền vững hơn, hiệu quả hơn. Theo ông Shorten, theo thời gian, trung tâm dữ liệu cần thay đổi hoàn toàn cách tản nhiệt. Tiêu chuẩn vàng là quy trình có tên “làm mát nhúng ngập” (immersive cooling), trong đó các máy chủ được nhúng trong chất lỏng đặc biệt không dẫn điện. Hiện nay, các đơn vị vận hành data centre có xu hướng áp dụng mô hình kết hợp: khu vực hiệu suất cao được làm mát bằng chất lỏng, phần còn lại tiếp tục làm mát bằng không khí.

Amazon, Google và Microsoft đều đưa ra các cam kết dùng nhiều nước tái chế, không uống được hơn và bổ sung lượng nước lớn hơn lượng nước tiêu thụ vào năm 2030. Nó tương tự việc bù đắp khí thải carbon bằng cách trồng cây, hành động tốt trên lý thuyết nhưng không trực tiếp làm lợi cho cộng đồng bị ảnh hưởng.

Khi nhà chức trách đang thử nghiệm các biện pháp tạm thời như làm mái che cho một phần đường phố trung tâm để bảo vệ người dân trước nắng nóng, bà Gomez đến từ Tu Nube Seca Mi Río hoài nghi về lời hứa hẹn của các hãng công nghệ. Bà nhận xét, kế hoạch bổ sung lượng nước chỉ nhằm phục vụ hai mục tiêu: trở nên tốt đẹp hơn trong mắt công chúng và giành thắng lợi trước tổ chức môi trường địa phương.

(Theo Bloomberg)