Bà N.T.T. (78 tuổi, ngụ tại Củ Chi, TP.HCM) được gia đình đưa tới BV Xuyên Á TP.HCM trong tình trạng suy kiệt, mệt mỏi, sốt cao, nôn ói, không ăn uống được.

Theo lời người nhà, trước khi nhập viện, bà T. đã đi thăm vườn, sau đó bị sốt 10 ngày liên tục. Dù được điều trị tại cơ sở y tế địa phương, mua thuốc uống nhưng bệnh tình không thuyên giảm. Trước khi đau ốm, bệnh nhân đã đi thăm vườn.

Qua kết quả thăm khám, bác sĩ phát hiện bệnh nhân có vết thương đóng mày đen đặc trưng ở bẹn phải khoảng 1,5x0,5 cm, có hạch ở 2 bên bẹn.

Vết thương do bị ve mò cắn gây ra cho bà T.

Nhận định bà T. bị sốt mò cắn, phía BV điều trị đặc hiệu lập tức. Cụ bà hết sốt sau một ngày uống thuốc, sức khỏe dần ổn định.

Theo các bác sĩ, sốt mò là một căn bệnh khá hiếm gặp. Tuy nhiên, trước đó không lâu, BV cũng tiếp nhận xử trí cho bệnh nhân P.T.N. (53 tuổi, ngụ Châu Thành, Tây Ninh), bị sốt mò tương tự.

Sốt mò là sốt phát ban truyền nhiễm do virus Rickettsia Orientia tsutsugamushi gây ra. Bệnh phân bố ở những nơi có nhiều cây con, bụi rậm, các bãi cỏ ven sông, suối, vùng đất ẩm. Bệnh thường phát triển vào mùa hè và mùa mưa, khi độ ẩm lên cao.

Do loại ve mò này khá nhỏ, khi cắn cũng không gây đau đớn nhiều nên người bệnh dễ bỏ qua, đôi khi không biết mình có vết loét do mò cắn.

Mò và ấu trùng

Người bị sốt mò thường bị sốt kéo dài, sốt nhẹ ở 1-2 ngày đầu, sau đó sốt cao liên tục, có thể kéo dài 15-20 ngày.

Bệnh nhân có thể gặp các biến chứng nguy hiểm như viêm màng não, nhiễm trùng tiêu hóa, viêm cơ tim, suy đa cơ quan... và có thể dẫn đến tử vong.

Để tránh bị ấu trùng mò đốt, bác sĩ khuyến cáo người dân cần tránh nằm trên bãi cỏ vùng đất ẩm, không phơi quần áo trên bãi cỏ, đeo găng tay, thắt chặt ống quần khi phát hoang xung quanh, phun thuốc diệt mò, diệt côn trùng.

Văn Đức

Renault đưa động cơ tăng áp vào giải đua F1.

Những chiếc xe trang bị động cơ tăng áp đã không tạo nên ảnh hưởng cho đến khi được đưa vào môi trường cọ sát của những nhà sản xuất ôtô khác. Điều này chỉ thực sự xảy ra khi Porsche giới thiệu hai mẫu 917/10 và 917/30 Can-Arm, cũng trong thời điểm này Renault đưa công nghệ tăng áp vào F1.

Thời đại của xe đua đã trải đường cho công nghệ tăng áp để thực sự trở thành xu hướng trên những mẫu ôtô ngày nay. Động cơ tăng áp vẫn còn được sử dụng trên những mẫu xe ưu tiên hiệu suất, nhưng cũng ngày càng được các thương hiệu sử dụng để thu nhỏ động cơ nhằm tiết kiệm nhiên liệu. Công nghệ tăng áp cho phép động cơ nhỏ hơn tạo ra công suất nhiều hơn, đây cũng là lý do mà Ford chỉ cần trang bị cho chiếc bán tải F-150 động cơ V6 tăng áp kép thay vì V8.

Hệ dẫn động bốn bánh

Một số mẫu ôtô và xe đua với hệ dẫn động bốn bánh đã tồn tại từ trước đó, nhưng Audi Quattro Coupe là mẫu xe đầu tiên trang bị hệ dẫn động bốn bánh toàn thời gian được thiết kế để sử dụng trên những mẫu xe thông thường ở mọi điều kiện đường xá. Dựa trên kinh nghiệm mà Audi có được khi phát triển xe quân sự Iltis, Quattro được chế tạo để thống trị giải World Rally Championship (WRC).

Quattro Coupe dựa trên khung gầm của chiếc Audi 80 trang bị hệ dẫn động bốn bánh đầu tiên của Audi.

Các kỹ sư đã đặt cược rằng độ bám đường được tăng cường của hệ dẫn động bốn bánh toàn thời gian sẽ rất ổn định trên các dạng địa hình như sỏi đá và tuyết. Quattro đã đúng khi chứng minh điều đó sau khi giành chức vô địch vào các năm 1983 và 1984 cũng như giành ba chiến thắng tại giải đua đặc biệt Pikes Peak International Hill Climb.

Cái tên Quattro đều hiện diện trên hầu hết mẫu xe của Audi ngày nay. Một phần nhờ vào sự thành công của Audi, những thương hiệu ôtô khác cũng đã áp dụng hệ dẫn động bốn bánh toàn thời gian. Audi sau đó đã từ bỏ giải đua WRC, nhường đường cho những mẫu xe khác như Subaru Impreza WRX và Mitsubishi Lancer Evolution.

Hộp số bán tự động

Hộp số sàn hay tự động là những lựa chọn phổ biến trên thế giới. Tuy nhiên có những lúc các mẫu xe tự động cần tới việc chủ động sang số, và đó là lý do hộp số bán tự động ra đời. Các đội đua nhận thấy lợi thế về hiệu suất ở những hộp số có thể tự sang số mà không cần dựa vào pedal ly hợp, cho phép sang số nhanh hơn, do đó vấn đề chỉ còn là thời gian trước khi công nghệ này trở nên phổ biến ở cả xe đua và xe thể thao phổ thông.

Hộp số ly hợp kép PDK của Porsche đã trở nên tiêu biểu trên những mẫu xe thể thao của hãng xe Đức, công nghệ này đã được thử nghiệm lần đầu tiên trên chiếc xe đua 956 vào năm 1983. Tuy nhiên, hộp số PDK không được trang bị trên một chiếc Porsche được sản xuất đại trà cho đến năm 2009.

Năm 1983, Porsche tích hợp hộp số PDK (Porsche Dopelkupplungsgetriebe) trên mẫu xe đua Porsche 956.

Trong khi đó, Ferrari đã phát triển hộp số bán tự động cho xe F1 và trình làng vào năm 1989 trên chiếc Ferrari 640. Luôn mong muốn kết hợp công nghệ xe F1 với những siêu xe của mình, Ferrari đã trang bị hộp số bán tự động trên chiếc Mondial năm 1993 và F355 vào năm 1997. Về sau, Ferrari còn thêm một phụ kiện đặc trưng cho hộp số bán tự động là lẫy chuyển số.

Phanh đĩa

Phần quan trọng của một chiếc xe là hệ thống phanh. Kể từ khi phát minh ra ôtô, tiến bộ lớn nhất trong công nghệ chế tạo phanh là phanh đĩa. Bởi vì bề mặt phanh có những lỗ được chia nhằm làm không khí giữa hai bề mặt má phanh thoát nhiệt tốt hơn so với phanh tăng trống, đồng thời cũng hạn chế tình trạng bị quá nhiệt và cải thiện về mặt hiệu suất.

Xe đua huyền thoại Jaguar C-Type.

Hiệu suất được cải thiện đã thu hút sự chú ý của Jaguar vào đầu những năm 1950. Do đó, nhà sản xuất ôtô Anh đã hợp tác cùng Dunlop, công ty phát triển hệ thống phanh đĩa cho máy bay. Nếu máy bay thắng lại trên đường băng bằng hệ thống phanh đĩa, nó cũng sẽ có tác dụng đối với xe hơi. Do đó, một chiếc Jaguar C-Type với hệ thống phanh đĩa đã tiếp tục giành chiến thắng trong 24 giờ của Le Mans.

Nhiều thương hiệu khác cũng đã từng thử nghiệm phanh đĩa trên các mẫu xe sản xuất trước đó (Crosley Hotshot 1949 và một số mẫu Chrysler 1950), nhưng chiến thắng của Jaguar đã chứng minh rằng công nghệ này thực sự mang tính cách mạng. Ngày nay, phanh đĩa là trang bị tiêu chuẩn trên hầu hết mẫu xe ngày nay.

Chống bó cứng phanh

Giống như phanh đĩa, hệ thống chống bó cứng phanh (ABS) được sử dụng phổ biến hơn trên máy bay trước khi áp dụng cho ôtô với tên gọi là hệ thống Maxaret của Dunlop đã được sử dụng từ máy bay dân dụng đến máy bay ném bom nguyên tử "V-Force" của Anh.

Vào những năm 60, một biến thể của hệ thống này là hệ thống ABS cơ khí đã được sử dụng trên xe đua F1 Ferguson P99 và Jensen FF. Tuy nhiên, chi phí đắt đỏ khiến nó chỉ được sử dụng hạn chế.

Xe đua F1 Ferguson P99 lần đầu tiên áp dụng hệ thống chống bó cứng phanh trên máy bay.

Ngày nay, những chiếc xe không được trang bị phanh ABS sẽ được xem là bất hợp pháp tại Mỹ. ABS hoạt động không quá phức tạp, nhưng mang lại hiệu quả và độ an toàn rất cao khi sử dụng phanh.

Có vài lựa chọn điều trị cho ung thư vú

“Tôi không uống rượu, không hút thuốc, không ăn nhiều thịt, và trong gia đình không ai từng mắc ung thư vú. Vậy tại sao tôi lại mắc bệnh?”, Chị Ling lau nước mắt khi tâm sự, nhưng không thể ngăn sự cay đắng toát lên từ giọng nói.

Nhưng điều khiến người phụ nữ 42 tuổi bận tâm nhiều nhất là phác đồ điều trị. Chị kể: “Tôi chưa kết hôn và không muốn cắt bỏ vú”. “Liệu còn cách điều trị nào khác không?”

Ai cũng có thể thấu hiểu cảm giác của chị? Đầu tiên là cảm giác sốc khi phát hiện ra ung thư vú, căn bệnh xảy ra ở 1 trong 15 phụ nữ Singapore trước độ tuổi 75. Tỷ lệ mắc bệnh cao nhất là ở phụ nữ từ 45 tới 64 tuổi.

Nhận thức chung là chỉ có người mang đột biến gen hoặc có chế độ ăn thiếu dinh dưỡng trong nhiều năm mới có nguy cơ mắc ung thư vú. Vì chị Ling không thuộc nhóm nào, nên thật khó cho chị tưởng tượng đến cảnh trở thành bệnh nhân.

Tuy nhiên, theo các thống kê, chỉ có 15% ca ở Singapore là do di truyền. Và hút thuốc, uống rượu là các hoạt động có nguy cơ cao, ung thư vú có thể xảy ra ở những phụ nữ khỏe mạnh.

Thứ hai, mọi người thường nghĩ rằng ung thư vú đồng nghĩa với việc phải trải qua phẫu thuật cắt bỏ toàn bộ vú.

Thực tế, có vài lựa chọn điều trị và nó phụ thuộc vào loại ung thư vú và các yếu tố khác.

Ngoài việc cắt bỏ hoàn toàn vú, các bác sĩ phẫu thuật cũng có thể thực hiện phẫu thuật cắt bỏ một phần.

Để quyết định loại thủ thuật cần thực hiện, các bác sĩ phẫu thuật sẽ lưu ý đến độ tuổi của bệnh nhân, tình trạng y tế, kích thước ngực, vị trí khối u và có đa tâm hay không. 

Nếu khối u ở quá gần núm vú hoặc kích thước vú không cho phép mô vú bảo toàn hình dạng bình thường sau phẫu thuật, bác sĩ phẫu thuật có thể đề nghị phẫu thuật cắt bỏ toàn bộ vú.

Nếu bệnh nhân không muốn phẫu thuật cắt bỏ toàn bộ vú, các bác sĩ phẫu thuật có thể đề nghị hóa trị trước phẫu thuật, một phác đồ hóa trị mới làm nhỏ khối u vú trước khi thực hiện phẫu thuật cắt bỏ một phần vú.

Có thể tái tạo phục hồi hình dạng vú bị mất

Tuy nhiên, phẫu thuật cắt bỏ một phần vú có một số điều cần lưu ý.

Do việc dự đoán việc phát triển của  rìa  khối u của ung thư vú đa tâm rất khó (nhiều hơn 1 u ở các vùng khác nhau trong vú), phẫu thuật cắt bỏ một phần chắc chắn có nghĩa rằng các tế bào ung thư vẫn còn sót lại.

Nên nếu một bệnh nhân mắc ung thư vú đa tâm, bác sĩ phẫu thuật thường khuyên làm phẫu thuật cắt bỏ toàn bộ. Sau đó bệnh nhân có thể chọn tái tạo vú để phục hồi hình dạng vú bị mất.

Có nhiều cách thực hiện điều này và phụ thuộc vào giai đoạn ung thư và liệu có cần xạ trị không. 

Với phẫu thuật cắt bỏ một phần - phẫu thuật vú rạch rộng để loại bỏ u vú cùng các mô xung quanh- vú cần lớn hơn khối u, để có thể sử dụng mô vú nhằm duy trì hình dạng vú bình thường sau phẫu thuật. 

Thực hiện phẫu thuật cắt bỏ một phần thay vì toàn phần thường có nghĩa rằng cần xạ trị sau phẫu thuật để làm giảm tỷ lệ tái phát ung thư. 

Các bệnh nhân không muốn xạ trị nên lựa chọn phẫu thuật cắt bỏ toàn bộ vú. 

Tỷ lệ tái phát của phẫu thuật cắt bỏ toàn bộ và một phần cộng với xạ trị là như nhau - ít hơn 5%.

Một số phụ nữ thậm chí còn lo xa khi phẫu thuật cắt bỏ cả hai vú để tránh bất kỳ nguy cơ phát triển ung thư vú trong tương lai ở bên vú không bị ảnh hưởng. 

Cân nhắc cắt bỏ vú khi dương tính với đột biến gene

Kể từ khi nữ diễn viên Hollywood Angelina Jolie phẫu thuật cắt bỏ cả hai vú cách đây ba năm sau khi phát hiện mang đột biến gene, phẫu thuật giảm thiểu nguy cơ đã nhận được sự chú ý toàn cầu.

Tuy nhiên, những phụ nữ có xét nghiệm dương tính với đột biến gene cần cân nhắc lựa chọn cẩn thận trước khi quyết định tương tự.

May mắn là, loại đột biến gene này hiếm gặp ở Singapore. Phụ nữ bảo vệ bản thân khỏi ung thư vú tốt nhất bằng cách tự trau dồi kiến thức, điều sẽ giúp họ có quyết định tốt nhất cho sức khỏe. 

Với chị Ling, chị cũng phát hiện bệnh ung thư vú đủ sớm. Tôi nói với chị: “Đừng lo lắng”. “Chị vẫn còn các lựa chọn” . Và quả thực đúng như vậy.

Thống kê về Ung thư vú: 

- Ung thư vú là loại ung thư phổ biến nhất ở nữ tại Singapore

- 1 trong 15 phụ nữ sẽ phát triển ung thư vú trước tuổi 75

- Phụ nữ Trung Quốc có tỷ lệ mắc bệnh cao hơn Malay và Ấn Độ.

- Phần lớn trường hợp ung thư được chẩn đoán ở Giai đoạn 1 và 2 và ở độ tuổi 45-64.

Nguồn: Singapore Cancer Registry, Trends in Cancer Incidence in Singapore 2010-2014

Sàng lọc: Cần đi tới đâu

Từ 39 tuổi trở lên:

- Tự kiểm tra vú hàng tháng

Từ 40 đến 49 tuổi:

- Tự kiểm tra vú hàng tháng

- Chụp nhũ ảnh sàng lọc hàng năm

Từ 50 tuổi trở lên:

- Tự kiểm tra vú hàng tháng

- Chụp nhũ ảnh sàng lọc 2 năm 1 lần

Nguồn: Trung tâm Ung thư Parkway