"Nút thắt" trong quá trình học hỏi của AI

Giáo sư Leslie Valliant khẳng định vai trò của nhà toán học Alan Turing, người đặt nền móng cho khoa học máy tính với luận điểm rằng mọi tính toán của não người đều có thể được mô phỏng bởi máy móc.

Trí tuệ nhân tạo (AI) trong những năm qua đã phát triển vượt bậc, đạt được những tiến bộ đáng kể, từ nhận diện hình ảnh đến dịch ngôn ngữ.

Tuy nhiên, theo Giáo sư Leslie, AI vẫn chưa thể thực hiện được việc "giáo dục" theo nghĩa tổng quát. Giáo dục chính là yếu tố khác biệt cốt lõi của con người so với các loài khác, khả năng này bao gồm ba thành phần chính:

Học từ kinh nghiệm:Con người có thể nhận biết và tổng quát hóa từ các ví dụ cụ thể, máy học có thể học tương tự điều này.

Áp dụng kiến thức được học tập:Không chỉ ghi nhớ thông tin, con người còn suy luận và sáng tạo.

Học qua giảng dạy:Đây là yếu tố mà AI hiện nay chưa thể đạt tới, vì máy móc thiếu khả năng hiểu và áp dụng tri thức một cách linh hoạt.

Bổ sung ý kiến, Giáo sư Soumitra Dutta mô tả sự phát triển của các mô hình ngôn ngữ lớn (LLMs) như một cuộc cách mạng trong giáo dục, tương tự như việc chuyển đổi từ xe ngựa kéo sang ô tô trong lịch sử. Các ứng dụng như Khan Amigo của Khan Academy đã chứng minh AI có thể hướng dẫn học sinh hiệu quả.

Ví dụ như việc ứng dụng Khan Amigo không đưa ra câu trả lời trực tiếp; thay vào đó, ứng dụng hướng dẫn người học thông qua quá trình tư duy.

"Nếu bạn hỏi "6 chia 2 bằng bao nhiêu?", ứng dụng sẽ không trả lời ngay là 3. Thay vào đó, Khan Amigo sẽ hướng dẫn bạn suy nghĩ về phép chia, về các nguyên tắc toán học, giống như cách một người thầy thực sự làm", Giáo sư Soumitra giải thích. 

Ông cũng đưa ra lời cảnh báo, dù AI đang tiệm cận độ phức tạp của não người, nhưng ngay cả chúng ta còn chưa thực sự hiểu hết về cách mà não bộ và trí thông minh của con người hoạt động, sự phát triển của các mô hình ngôn ngữ lớn đang gặp phải một thách thức.

Để AI đạt được "khả năng giáo dục", chúng ta cần một bước đột phá trong việc định nghĩa và mô phỏng trí thông minh, đồng thời sự phát triển của công cụ mạnh mẽ và sự hiểu biết sâu sắc về bản chất nhận thức của con người.

Cần một Việt Nam táo bạo theo lối riêng

Giáo sư Soumitra nhận định, với dân số trẻ và tốc độ tăng trưởng nhanh, Việt Nam có những cơ hội lớn để ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong giáo dục.

"Hãy mạnh dạn, táo bạo và tham vọng. Đừng coi Harvard hay Oxford là hình mẫu trong tất cả mọi thứ. Hãy học hỏi một phần phù hợp và sáng tạo mô hình giáo dục riêng.

Các sáng kiến đột phá thường đến từ những trường đại học ít danh tiếng hơn, như Southern New Hampshire University hay Western Governors University tại Mỹ, thay vì từ các trường top đầu", Giáo sư Soumitra cho biết.

AI có thể thay đổi căn bản mô hình giáo dục đại học tại Việt Nam, thay vì chỉ đào tạo 30.000 sinh viên, một trường đại học có thể sử dụng hỗ trợ viên AI để mở rộng quy mô lên đến hàng triệu sinh viên, như cách Khan Academy đã làm.

Đây không chỉ là cơ hội đổi mới mô hình mà còn thúc đẩy sự phát triển kinh tế và xã hội của cả quốc gia.

Tuy nhiên, Việt Nam cũng không thể tránh khỏi những rào cản và thách thức, Giáo sư Leslie cảnh báo: "Hiệu quả của AI phụ thuộc hoàn toàn vào cách nó được đào tạo. Nếu thiếu kiểm soát, AI có thể mang lại rủi ro lớn".

Theo Giáo sư Soumitra, việc áp dụng đổi mới đột phá như AI đòi hỏi sự thay đổi từ gốc rễ văn hóa giáo dục, đây là điều vốn không dễ dàng.

Nhìn chung, trong tương lai, cả hai giáo sư đều đồng ý rằng sự phát triển của AI có thể vượt xa dự đoán hiện tại. Việt Nam cần tiếp cận AI với tư duy cởi mở, coi đây không chỉ là công cụ mà còn là động lực thúc đẩy đổi mới.

Giáo sư Leslie chia sẻ, "Con người không mạnh nhất, cũng không nhanh nhất, nhưng nhờ khả năng học hỏi và sáng tạo, chúng ta đã xây dựng nên nhiều nền văn minh không đối thủ".

Nếu AI có thể đạt được khả năng giáo dục như con người, nhân loại sẽ bước vào một kỷ nguyên mới, nơi cơ hội và thách thức đan xen.

- Không biết, so với chị Hiền trong bài "Về quê nghỉ sinh, chồng dẫn bạn gái cũ về sống chung" thì tôi có phải là người may mắn hơn không. Có chăng, tôi may mắn hơn chị Hiền là bởi chúng tôi chưa kịp có con.

Tôi cũng đã phải trải qua thời gian đau khổ đến tột cùng bởi vừa chân ướt chân ráo bước vào cuộc sống vợ chồng đã phải gặp ngay một sự bất hạnh mà chưa hề có trong câu chuyện hay sách vở nào tôi từng nghe, đọc qua.

Tôi sinh năm 1984, năm nay đã bước sang tuổi 31, là cán bộ phòng hành chính ở một cơ quan nhà nước.

Công việc ổn định, nhan sắc trên mức trung bình, nhưng vì ít giao lưu, gặp gỡ bạn bè, lại dị ứng kiểu quen biết qua mai mối nên đã bước sang tuổi 30 mà tôi vẫn chưa có một mảnh tình vắt vai.

Bố mẹ tôi ở quê, tư tưởng vẫn chưa thông thoáng như người thành phố nên mỗi lần nhìn thấy tôi đi về 1 mình, 2 cụ lại thở dài sườn sượt rồi luôn miệng nhắc tôi, thậm chí là chì chiết tôi vì cái tội... không chịu lấy chồng.

Tôi cảm thấy vô cùng áp lực mỗi khi có ai đó nhắc đến chuyện chồng con. Ảnh minh họa

Thấy 2 cụ như vậy, nên anh em, làng xóm, họ hàng cũng hùa vào để nhắc nhở tôi mỗi lần thấy tôi xuất hiện. Vì thế, không ít thì nhiều, tôi cũng cảm thấy áp lực về chuyện chồng con.

Thế nên, sau nhiều ngày suy nghĩ, tôi đã bắt đầu công cuộc tìm chồng bằng cách mở rộng giao lưu, chịu khó tham gia những buổi tụ tập với anh em, bạn bè và đồng nghiệp nhiều hơn.

Thế rồi, qua người này người kia, tôi cũng gặp anh, một chủ thầu xây dựng, tính tình vui vẻ, phóng khoáng, có ô tô riêng, có nhà Hà Nội, nhưng vẫn đang độc thân dù đã xấp xỉ 40.

Thấy tôi và anh có vẻ hợp nhau về tuổi tác, hoàn cảnh, nên bạn bè ra sức vun vén. Anh cũng chịu khó nhắn tin, gọi điện và rủ tôi đi chơi. Bố mẹ anh, khi nghe bạn bè kể về tôi thì vô cùng ưng ý nên cũng ra sức giục anh phải tăng cường “tấn công” để sớm tổ chức đám cưới.

Về phía tôi, xét thấy gia cảnh nhà anh rất ổn, bố mẹ anh đều là nhà giáo nên tôi cũng phần nào tin tưởng về cách giáo dục con cái của các cụ. Còn anh, có công việc đoàng hoàng, có kinh tế nên dù chưa có tình cảm gì sâu sắc tôi vẫn gật đầu làm bạn gái của anh chỉ sau 1 tháng quen nhau. Chúng tôi đã nhanh chóng quyết định làm đám cưới trong sự vui mừng của cả 2 bên gia đình.

Sau khi cưới 1 tuần, bố mẹ chồng quyết định cho chúng tôi ra ở riêng trong một căn hộ chung cư mà các cụ đã chuẩn bị từ trước đó.

Ngày thu dọn đồ đạc ra nhà mới, 2 cụ dặn dò tôi khá nhiều, đại khái là muốn tôi phải khôn khéo, sống bao dung để luôn giữ lửa cho hạnh phúc gia đình. Lúc đó, quả thực tôi cũng chỉ vâng dạ cho qua chuyện vì tôi nghĩ, vợ chồng mới cưới, quấn quýt nhau còn không hết, làm gì đã phải lo chuyện xa xôi.

Thế nhưng, khi chính thức sống riêng cùng chồng, tôi mới thấy hụt hẫng vô cùng. Mới cưới nhưng tuần nào anh cũng phải đi trực 3, 4 đêm. Thậm chí có tuần anh đi trực đến 5 đêm. Tôi thắc mắc thì anh bảo, đang phải đẩy nhanh tiến độ công trình.

Tôi không biết nhiều về công việc của anh nghe giải thích vậy, tôi cũng chẳng dám thắc mắc thêm.

Và, tôi sẽ tiếp tục tin anh nếu như không có buổi tối hôm đó, tình cờ đi mua sắm ở siêu thị, tôi gặp lại cậu kỹ sư trẻ, làm cùng công trình với anh. Cậu này đã đến nhà tôi ăn cơm khi chúng tôi vừa chuyển sang nhà mới.

Khi đó, tôi mới biết, dù công trình đang trong giai đoạn phải đẩy nhanh tiến độ cho kịp thời gian nghiệm thu, nhưng những người thường xuyên phải trực đêm là những kỹ sư trẻ, công nhân làm việc, còn anh là cấp lãnh đạo nên không nằm trong danh sách phải trực đêm.

“Anh chỉ ghé qua chốc lát để xem xét và động viên anh em làm việc, xong đâu đấy, anh ấy lại ra về” – cậu kỹ sư này nói.

Nghe thấy vậy, tôi bỗng thấy hoang mang tột độ, bởi nếu không ngủ lại công trình, thì những lần ra khỏi nhà với lý do đi trực là anh đi đâu?

Ảnh minh họa.

Ngay hôm sau, tôi nhờ người theo dõi ngay khi anh bước chân ra khỏi nhà với lý do đi trực, thì phát hiện, anh đi đến một căn hộ tập thể, nằm cách căn hộ của tôi khoảng 2km.

3 lần liên tục như vậy nên đến lần thứ 4, tôi gọi điện cho anh nhưng anh vẫn nói dối là ở công trình, tôi đã quyết định dẫn theo cậu em chồng tìm đến căn hộ kia.

Cuộc gặp gỡ mới khiến tôi té ngửa khi biết,chủ nhân của căn hộ đó, không ai khác chính là người yêu cũ của anh. Và khi không còn chối cãi được nữa, anh mới thú nhận 2 người đã chung sống với nhau trong căn hộ này đã 7 năm nay.

2 người yêu nhau nhưng vì cô gái kia làm nghề cắt tóc, gội đầu nên gia đình anh không chấp nhận và không cho tổ chức đám cưới. Vì thế, 2 người phải lén lút chung sống với nhau. Và họ cũng thỏa thuận, việc chung sống ấy sẽ cứ tiếp tục ngay cả khi anh đã cưới vợ.

Tôi đã không còn kiềm chế được mình nữa, lao vào anh và cô gái kia. Sau đó, tôi trở về nhà chồng, nói rõ với bố mẹ chồng và xin phép được ly hôn với người mà tôi đã làm đám cưới chỉ cách đó chưa đầy 2 tháng.

Bố mẹ chồng khuyên tôi nghĩ lại, bạn bè cũng khuyên tôi nên bình tĩnh. Nhưng suy cho cùng, anh lấy tôi không phải vì tình yêu, mà vì trách nhiệm với gia đình, thì chỉ với một tờ đăng ký kết hôn, làm sao tôi có động lực để kéo anh về với mình?

Thế thì, cách tốt nhất có phải là tôi nên giải thoát cho cả 2 người khi chúng tôi còn chưa có đứa con ràng buộc?

Hoàng Ngọc(Thanh Xuân, Hà Nội)

Trước khi quyết định đường ai nấy đi, chúng tôi đã có cuộc hôn nhân kéo dài gần 10 năm với hai đứa con chung, một trai một gái. Việc ly hôn không xuất phát từ những lỗi lầm không thể tha thứ như kiểu một trong hai ngoại tình hay đánh đập, bạo hành gì nửa kia, chỉ là những bất đồng nho nhỏ tích tụ, dần trở thành vấn đề lớn khiến chúng tôi không còn có thể mở lòng với nhau, và tình cảm cứ thế nhạt phai dần.

Ở thời điểm đó, tôi đã cảm thấy mình gần như ngạt thở trong cuộc hôn nhân không thể chia sẻ với bạn đời, cô đơn và im lặng trong chính tổ ấm của mình, lẽ ra thì nó phải đầy ắp tiếng cười nhưng không, đó là một chiếc tổ lạnh với sự im lìm dẫn người ta đến trầm cảm.

Tôi lo sợ cho tâm lý của mình, tôi không muốn phát điên khi phải sống mãi trong cảnh đó. Tôi lo sợ cho cả các con, tôi không muốn cho chúng một gia đình như thế.

Dù rất cố gắng nhưng tôi không thể có chung tiếng nói với chồng. Mỗi khi bàn chuyện gì chúng tôi đều đưa ra hai ý kiến trái ngược nhau. Tôi biết anh ấy không cố tình, chỉ là, suy nghĩ, cách nhìn của chúng tôi quá khác nhau.

Tôi chủ động kết thúc cuộc hôn nhân khi hai người sắp chạm mốc 10 năm, nhẹ nhàng như một hành động tự giải thoát.

Chồng tôi không muốn ly hôn nhưng anh cũng không phản đối. Tôi sắp xếp lại cuộc sống, thấy dễ thở hơn khi dọn ra ngoài ở cùng các con, bắt đầu có những lúc ngân nga hát một mình, nói cười nhiều hơn với mọi người xung quanh, với các con, đôi khi mỉm cười với chính mình. Tôi tìm lại được nguồn năng lượng tích cực và thấy yêu bản thân, yêu cuộc sống này hơn.

Dù đã ly hôn, tôi và chồng cũ vẫn giữ mối quan hệ bạn bè, qua lại với nhau vì các con, cùng hỗ trợ nhau để các con được phát triển tốt nhất. Năm đầu tiên chúng tôi vẫn khá là giữ khoảng cách, nói chuyện lịch sự xã giao với nhau, cố gắng không chạm vào vùng suy nghĩ riêng tư của nhau bởi e người này sẽ làm tổn thương người kia, nhưng dần dần, mọi thứ đều trở nên tốt đẹp.

Thật lạ là sau ly hôn, chúng tôi nói chuyện với nhau tôn trọng hơn, biết lắng nghe hơn, vui vẻ hơn. Có lúc chồng cũ của tôi còn ồ lên rằng: "Cuối cùng thì cũng thấy em cười khi nói chuyện với anh". Tôi nhận ra rằng trước kia, khi nói chuyện với anh ấy, tôi luôn đeo sẵn một bộ mặt cau có khó chịu, bởi mặc định rằng anh ấy lại sắp phản bác ý kiến của tôi và tôi cần đưa ra các lập luận để bảo vệ mình, cả về ngôn từ lẫn thái độ.

Sau ly hôn, chúng tôi đã có thể ngồi nói chuyện với nhau nhẫn nại và lịch sự, thậm chí thấy bị cuốn vào câu chuyện sau bữa tối tôi mời anh nán lại chỗ chúng tôi ăn.

Cách đây 2 tháng, chuyện đó lại xảy ra giữa chúng tôi, một cuộc giao hoan ấn tượng chưa từng có. Tôi không bao giờ có thể tưởng tượng mình lại tìm được cảm xúc đó với anh - chồng cũ của mình. Từ hôm ấy, chúng tôi có thêm vài lần ngủ với nhau và phản ứng hóa học trong tôi đang bùng nổ mạnh mẽ, như người mới yêu vậy.

Tuần trước chồng cũ nói với tôi: "Anh biết nói ra điều này nghe có vẻ điên rồ, nhưng anh chưa bao giờ muốn ly hôn và cũng không muốn tìm một người vợ khác. Chuyện của chúng ta trước đây là do vấn đề thời điểm, thời điểm đó cả hai đều căng thẳng, nhưng anh nghĩ là nếu có thêm một cơ hội, lần này chúng ta sẽ làm mọi chuyện khác đi. Em nghĩ sao nếu mình quay lại?".

Tôi chưa biết phải trả lời anh ấy thế nào, tôi nói anh cho tôi thời gian suy nghĩ thêm. Trong lòng tôi muốn quay về bên anh, nhưng lý trí tôi lại nói mình điên hay sao mà bước chân ra khỏi một cuộc hôn nhân đã 5 năm rồi giờ còn quay về đúng vị trí đó.

Tôi vẫn không quên chuỗi ngày bản thân rơi vào trầm cảm, nhỡ chúng tôi không làm được tốt hơn như anh ấy nói, nhỡ những nguyên nhân tan vỡ ban đầu lại kéo nhau xuất hiện trở lại thì sao?

Theo Dân trí

Bố vợ cho tiền mua nhà nhưng lại đề nghị điều khó xử

Nhiều người khuyên tôi cứ nhận nhà, những việc khác tính sau. Nhưng tôi vẫn thấy không thoải mái.