Là địa phương đầu tiên ban hành Bộ Tiêu chí Du lịch xanh (năm 2021), ông Nguyễn Thanh Hồng, Giám đốc Sở VH-TT&DL Quảng Nam, cho hay, tính đến tháng 11/2023, đã có 20 đơn vị được cấp chứng nhận du lịch xanh (trong đó có 9 cơ sở lưu trú du lịch; 3 DN lữ hành; 8 điểm tham quan); gần 100 đơn vị du lịch ký cam kết thực hành, áp dụng bộ tiêu chí này trong quá trình hoạt động. 

Ngoài Hội An, hướng đến bảo tồn và phát triển bền vững, tháng 9/2023, đảo Cô Tô (Quảng Ninh) ban hành quy định không mang túi ni-lông, đồ nhựa sử dụng một lần, rác thải có nguy cơ ô nhiễm môi trường ra đảo. 

Khu du lịch Cần Giờ (TP.HCM) cũng đặt mục tiêu đến năm 2030 sẽ trở thành thành phố biển mang đặc trưng của một thành phố tăng trưởng xanh, thông minh, thân thiện môi trường.

Nhấn mạnh tầm quan trọng của du lịch xanh - cách làm du lịch có trách nhiệm, giúp thực thi hiệu quả các mục tiêu phát triển du lịch bền vững, ông Nguyễn Lê Phúc, Phó Cục trưởng Cục Du lịch quốc gia Việt Nam, cho rằng, du lịch xanh ngày càng được quan tâm, trở thành hướng phát triển quan trọng của nhiều quốc gia trên thế giới. Do đó, “Du lịch và đầu tư xanh” được chọn là chủ đề của Ngày Du lịch thế giới năm 2023.

Tại Việt Nam, Chiến lược phát triển du lịch Việt Nam đến năm 2030 xác định “Phát triển du lịch bền vững và bao trùm, trên nền tảng tăng trưởng xanh, tối đa hóa sự đóng góp của du lịch cho các mục tiêu phát triển bền vững”. Do đó, tại Nghị quyết 82, Chính phủ giao Bộ VH-TT&DL xây dựng và triển khai Chương trình hành động du lịch xanh giai đoạn 2023-2025, bảo vệ môi trường tự nhiên và xã hội tại các điểm đến du lịch trọng điểm theo định hướng “Điểm đến du lịch xanh, sạch, đẹp, văn minh, thân thiện”. 

Cần nhiều giải pháp đồng bộ

Các chuyên gia du lịch nhận định, bên cạnh yêu cầu từ chính nội tại của đơn vị, từ các cấp quản lý, du lịch xanh còn là yêu cầu thiết yếu từ chính du khách trong nước và quốc tế khi mà nhận thức về chất lượng dịch vụ đối với sản phẩm du lịch ngày càng nâng cao. Du khách không chỉ đòi hỏi dịch vụ chuyên nghiệp mà còn đặt ra yêu cầu sản phẩm tour phải có trách nhiệm với cộng đồng, với môi trường tại địa phương.

Tuy nhiên, tại Việt Nam, phát triển du lịch xanh vẫn đang vướng nhiều rào cản.

Theo ông Phùng Quang Thắng, Phó chủ tịch Liên chi hội Lữ hành Việt Nam, các điểm đến nổi tiếng, đông khách như Hạ Long, Sapa, Đà Nẵng, Nha Trang, Phú Quốc,... đang tạo áp lực lên môi trường và cơ sở hạ tầng. Mục tiêu của nhiều địa phương về tăng trưởng lượng khách không đi đôi với tính toán sức chứa của điểm đến.

Hơn nữa, tính mùa vụ cũng làm cho một số điểm du lịch quá tải vào các dịp cao điểm như mùa hè, lễ Tết,... Không ít nơi để xảy ra tình trạng xả rác bừa bãi, đặc biệt là rác thải nhựa và túi ni-lông. Nhận thức của một bộ phận du khách, một số cộng đồng địa phương về du lịch xanh còn hạn chế.

Vì vậy, Bộ tiêu chí Du lịch xanh và việc triển khai hiệu quả kế hoạch áp dụng bộ tiêu chí vào thực tế là vấn đề cốt lõi trong việc thực hiện mục tiêu phát triển du lịch xanh và đáp ứng xu thế của thị trường.

Việc cấp thiết hiện nay là rà soát lại các tiêu chí phát triển du lịch xanh của Việt Nam và ban hành bộ tiêu chí phù hợp với bối cảnh mới, trên cơ sở đó có hướng dẫn cụ thể để các địa phương áp dụng thống nhất và dễ dàng chi tiết hóa tiêu chí du lịch xanh phù hợp.

Hơn nữa, cần nâng cao nhận thức thay nhằm thay đổi hành vi vì mục tiêu phát triển du lịch xanh ở Việt Nam, cụ thể là nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường và văn hóa (đặc biệt là khách nội địa); giám sát các tác động của du lịch đến môi trường tự nhiên và văn hóa, từ đó có giải pháp… Cải thiện năng lực quản lý hiệu quả lượng khách du lịch tại các điểm đến; giảm thiểu các tác động tiêu cực đến môi trường trong kinh doanh du lịch và đặc biệt là tăng cường hợp tác giữa các bên liên quan, thúc đẩy sự tham gia của người dân, xã hội và các doanh nghiệp du lịch vào công tác bảo vệ môi trường tự nhiên và văn hóa.

Ngoài ra, từ kinh nghiệm của Hội An, đại diện Sở VH-TT&DL tỉnh Quảng Nam kiến nghị Chính phủ cần có cơ chế ưu đãi khuyến khích, hỗ trợ đầu tư cho những dự án phát triển du lịch xanh, bền vững như cơ chế về chính sách thuê đất, sử dụng tài nguyên. 

Từ năm 2029, thị trường carbon được vận hành chính thức trên toàn quốc. Các vấn đề liên quan đến pháp luật và cơ sở hạ tầng tiếp tục được xây dựng, hoàn thiện để phục vụ cho việc kết nối thị trường carbon trong nước với khu vực và thế giới.

Về hạn ngạch phát thải khí nhà kính, theo dự thảo Đề án, phần lớn sẽ được phân bổ miễn phí, còn lại được phân bổ qua đấu giá; xem xét bổ sung thêm các loại tín chỉ carbon được xác nhận để giao dịch trên thị trường.

Các tổ chức hỗ trợ giao dịch là những đơn vị thực hiện thẩm định giảm nhẹ phát thải khí nhà kính. Tùy thuộc dự kiến quy mô thị trường có thể bao gồm các tổ chức làm các nhiệm vụ hỗ trợ giao dịch khác. 

Việc giao dịch hạn ngạch phát thải khí nhà kính, tín chỉ carbon được thực hiện trên sàn giao dịch tín chỉ carbon trong nước theo phương thức tập trung trên nền tảng giao dịch trực tuyến.

Theo đó, Bộ Tài nguyên và Môi trường là cơ quan chịu trách nhiệm vận hành, quản lý, theo dõi và giám sát thị trường tín chỉ carbon. Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội và Tổng công ty Lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam xây dựng và cung ứng dịch vụ sàn giao dịch tín chỉ carbon trong nước theo yêu cầu nghiệp vụ về tổ chức, quản lý thị trường và các điều kiện, tiêu chuẩn kỹ thuật do Bộ Tài nguyên và Môi trường xây dựng.

Tại cuộc họp, các vấn đề như vận hành, giám sát, phương thức kết nối, tham gia với thị trường carbon trong nước và thế giới hay việc ngăn chặn tình trạng đầu cơ... cũng được đưa ra thảo luận và phân tích.

Cuộc chơi ai nhanh thì thắng

Với tiềm năng rất lớn về năng lượng tái tạo và thị trường carbon, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nhấn mạnh, Việt Nam sẽ có sức hút rất lớn đối với các nhà đầu tư. Vì vậy, cần có giải pháp linh hoạt, sáng tạo, đột phá trong triển khai Đề án để sớm tiếp cận và theo kịp xu thế trên thế giới.

"Đây là cuộc chơi ai nhanh thì thắng, ai thông minh thì nắm bắt, tận dụng được cơ hội để từ đi sau, còn kém phát triển có thể vươn lên đi cùng và vượt lên", Phó Thủ tướng nói.

Do đó, ông yêu cầu Bộ Tài chính nghiên cứu, tiếp thu các ý kiến đóng góp, khẩn trương hoàn thiện dự thảo Đề án không chỉ đối với thị trường carbon mà cả bộ máy tổ chức, cơ sở hạ tầng...

Phó Thủ tướng cũng giao Bộ Tài chính, Bộ Tài nguyên và Môi trường và các bộ, ngành liên quan phối hợp, xác định cung - cầu của thị trường carbon trong nước, quốc tế. 

Cùng với đó, xây dựng khuôn khổ pháp lý trong tính toán, đo đạc, xác định các sản phẩm giao dịch trên thị trường carbon, như hạn ngạch phát thải, các loại tín chỉ carbon... làm căn cứ xây dựng phương án vận hành tổng thể sàn giao dịch trong nước, cũng như điều kiện kết nối với thị trường quốc tế để bảo đảm minh bạch, công khai, Phó Thủ tướng yêu cầu.