Ảnh minh họa

Tôi có một cậu bạn thân, tên Tuấn. Tuấn là bạn thời cấp 3 của tôi, học hành nghiêm chỉnh, công việc đàng hoàng, bố mẹ đều là công nhân viên chức. Tuy nhiên, mãi sau này, khi cũng khá đứng tuổi, Tuấn mới yêu một cô gái làm nghề cắt tóc gội đầu ở tỉnh khác đến làm việc tại Hà Nội. Tuấn phải lòng cô gái đó khi cô đang mang thai, bị người yêu ruồng bỏ, một thân một mình mưu sinh nơi đất khách.

Sau này, khi cô gái đó sinh đẻ, Tuấn cũng túc trực như một người cha thực thụ. Dĩ nhiên, bố mẹ Tuấn phản đối kịch liệt và ông bà còn định từ con khi Tuấn nói với bố mẹ là sẽ cưới cô gái đó.

Bí thế, Tuấn nhờ tôi đem cu Bon đi xét nghiệm ADN để chứng minh quan hệ cha con ruột, giả như Tuấn và đứa con riêng của cô gái cắt tóc kia có quan hệ huyết thống. Có bằng chứng, ông bà sẽ chấp nhận. Còn chuyện sau này lớn lên giống ai, Tuấn phẩy tay: “Ở cùng nhau là nhìn khắc giống nhau hết”. Tôi vui vẻ chấp nhận lời đề nghị của bạn vì thấy cô gái kia sống biết điều, ngoan ngoãn.

Đưa cu Bon đến xét nghiệm AND mà tôi chẳng hề suy nghĩ bất cứ điều gì. Cho đến khi nhận kết quả xét nghiệm. Tôi điếng người. Cu Bon và tôi không phải quan hệ cha con. Tôi gần như không thể đứng vững và phải ngồi một lúc lâu ở phòng xét nghiệm. Không cảm giác nào có thể tả được tâm trạng tôi lúc đó, sụp đổ, tan vỡ, thất vọng, đau đớn. Tất cả như bóp nghẹt trái tim một thằng đàn ông là tôi.

Tôi không dám gọi điện cho Tuấn, tôi cũng không truy xét vợ tôi. Tôi chỉ lẳng lặng uống rượu suốt một đêm không về. Mặc cho hàng chục cuộc điện thoại của vợ gọi, tôi vẫn không thể nghe giọng của cô ấy. Sáng hôm sau, khi vợ đi làm, con đi học, tôi lẳng lặng về nhà thu xếp đồ đi. Tôi biết lòng tôi yêu cô ấy, nên tôi đau không chịu được khi nhìn thấy, có lẽ tôi sẽ không thể kiểm soát bản thân mà làm đau vợ.

Tôi không thể hét lên với cô ấy: “Em là đồ dối trá!”, tôi cũng không thể nói với cu Bon: “Con không phải con trai của bố!”. Giờ đây, tôi hoang mang. Tôi không biết nên làm gì tiếp theo, tôi không muốn gia đình tan vỡ, tôi vẫn rất yêu vợ tôi nhưng tôi thực sự không thể chịu đựng được những lời giải thích mà bây giờ tôi nghe kiểu gì cũng sẽ giống như những lời ngụy biện. Cô ấy đã đẩy tôi xuống địa ngục, có cách nào để tôi tin tưởng cô ấy được nữa không?

Xa cô ấy và cu Bon đã hơn một tuần, tôi vẫn bế tắc tột độ, tôi nhớ vợ, nhớ con nhưng sự thật phũ phàng ném tôi vào khoảng tối, khiến tâm hồn tôi đau nhức. Tôi phải làm sao trong trường hợp này đây?

T.K (Hà Nội)

(Theo Dân Việt)

"Nút thắt" trong quá trình học hỏi của AI

Giáo sư Leslie Valliant khẳng định vai trò của nhà toán học Alan Turing, người đặt nền móng cho khoa học máy tính với luận điểm rằng mọi tính toán của não người đều có thể được mô phỏng bởi máy móc.

Trí tuệ nhân tạo (AI) trong những năm qua đã phát triển vượt bậc, đạt được những tiến bộ đáng kể, từ nhận diện hình ảnh đến dịch ngôn ngữ.

Tuy nhiên, theo Giáo sư Leslie, AI vẫn chưa thể thực hiện được việc "giáo dục" theo nghĩa tổng quát. Giáo dục chính là yếu tố khác biệt cốt lõi của con người so với các loài khác, khả năng này bao gồm ba thành phần chính:

Học từ kinh nghiệm:Con người có thể nhận biết và tổng quát hóa từ các ví dụ cụ thể, máy học có thể học tương tự điều này.

Áp dụng kiến thức được học tập:Không chỉ ghi nhớ thông tin, con người còn suy luận và sáng tạo.

Học qua giảng dạy:Đây là yếu tố mà AI hiện nay chưa thể đạt tới, vì máy móc thiếu khả năng hiểu và áp dụng tri thức một cách linh hoạt.

Bổ sung ý kiến, Giáo sư Soumitra Dutta mô tả sự phát triển của các mô hình ngôn ngữ lớn (LLMs) như một cuộc cách mạng trong giáo dục, tương tự như việc chuyển đổi từ xe ngựa kéo sang ô tô trong lịch sử. Các ứng dụng như Khan Amigo của Khan Academy đã chứng minh AI có thể hướng dẫn học sinh hiệu quả.

Ví dụ như việc ứng dụng Khan Amigo không đưa ra câu trả lời trực tiếp; thay vào đó, ứng dụng hướng dẫn người học thông qua quá trình tư duy.

"Nếu bạn hỏi "6 chia 2 bằng bao nhiêu?", ứng dụng sẽ không trả lời ngay là 3. Thay vào đó, Khan Amigo sẽ hướng dẫn bạn suy nghĩ về phép chia, về các nguyên tắc toán học, giống như cách một người thầy thực sự làm", Giáo sư Soumitra giải thích. 

Ông cũng đưa ra lời cảnh báo, dù AI đang tiệm cận độ phức tạp của não người, nhưng ngay cả chúng ta còn chưa thực sự hiểu hết về cách mà não bộ và trí thông minh của con người hoạt động, sự phát triển của các mô hình ngôn ngữ lớn đang gặp phải một thách thức.

Để AI đạt được "khả năng giáo dục", chúng ta cần một bước đột phá trong việc định nghĩa và mô phỏng trí thông minh, đồng thời sự phát triển của công cụ mạnh mẽ và sự hiểu biết sâu sắc về bản chất nhận thức của con người.

Cần một Việt Nam táo bạo theo lối riêng

Giáo sư Soumitra nhận định, với dân số trẻ và tốc độ tăng trưởng nhanh, Việt Nam có những cơ hội lớn để ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong giáo dục.

"Hãy mạnh dạn, táo bạo và tham vọng. Đừng coi Harvard hay Oxford là hình mẫu trong tất cả mọi thứ. Hãy học hỏi một phần phù hợp và sáng tạo mô hình giáo dục riêng.

Các sáng kiến đột phá thường đến từ những trường đại học ít danh tiếng hơn, như Southern New Hampshire University hay Western Governors University tại Mỹ, thay vì từ các trường top đầu", Giáo sư Soumitra cho biết.

AI có thể thay đổi căn bản mô hình giáo dục đại học tại Việt Nam, thay vì chỉ đào tạo 30.000 sinh viên, một trường đại học có thể sử dụng hỗ trợ viên AI để mở rộng quy mô lên đến hàng triệu sinh viên, như cách Khan Academy đã làm.

Đây không chỉ là cơ hội đổi mới mô hình mà còn thúc đẩy sự phát triển kinh tế và xã hội của cả quốc gia.

Tuy nhiên, Việt Nam cũng không thể tránh khỏi những rào cản và thách thức, Giáo sư Leslie cảnh báo: "Hiệu quả của AI phụ thuộc hoàn toàn vào cách nó được đào tạo. Nếu thiếu kiểm soát, AI có thể mang lại rủi ro lớn".

Theo Giáo sư Soumitra, việc áp dụng đổi mới đột phá như AI đòi hỏi sự thay đổi từ gốc rễ văn hóa giáo dục, đây là điều vốn không dễ dàng.

Nhìn chung, trong tương lai, cả hai giáo sư đều đồng ý rằng sự phát triển của AI có thể vượt xa dự đoán hiện tại. Việt Nam cần tiếp cận AI với tư duy cởi mở, coi đây không chỉ là công cụ mà còn là động lực thúc đẩy đổi mới.

Giáo sư Leslie chia sẻ, "Con người không mạnh nhất, cũng không nhanh nhất, nhưng nhờ khả năng học hỏi và sáng tạo, chúng ta đã xây dựng nên nhiều nền văn minh không đối thủ".

Nếu AI có thể đạt được khả năng giáo dục như con người, nhân loại sẽ bước vào một kỷ nguyên mới, nơi cơ hội và thách thức đan xen.