Các chuyên gia hàng đầu ngành văn hóa, lịch sử, khảo cổ học quy tụ tại hội thảo, và đưa tới gần 30 tham luận tập trung vào 3 chủ đề: Di tích Quốc gia đặc biệt Gò Đống Đa - Giá trị lịch sử, văn hóa; Bảo tồn và tôn tạo di tích Quốc gia đặc biệt Gò Đống Đa; Phát huy giá trị di tích Quốc gia đặc biệt Gò Đống Đa gắn với phát triển du lịch Thủ đô.

Di tích lịch sử Quốc gia đặc biệt Gò Đống Đa gắn với chiến thắng lẫy lừng Ngọc Hồi - Đống Đa của vua Quang Trung nhưng hơn 300 ngày trong năm 'hương lạnh khói tàn'.

Di tích đặc biệt nhưng bảo tồn gây tranh cãi

Các đại biểu tham dự Hội thảo đều cho rằng, trong những năm qua, di tích quốc gia đặc biệt Gò Đống Đa đã được Đảng, Nhà nước, thành phố Hà Nội và quận Đống Đa quan tâm đầu tư, tu bổ, tôn tạo và xây dựng hạ tầng nhưng đến nay, việc bảo tồn, phát huy giá trị di tích vẫn tồn tại nhiều vấn đề gây tranh cãi.

Phân tích hồn cốt của di tích Gò Đống Đa tức chiến thắng Ngọc Hồi - Đống Đa, GS.TSKH Vũ Minh Giang, Phó Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam nói: “Đây là sự kiện lịch sử tầm vóc đưa Việt Nam lên tầm cao mới với vị thế chưa từng có, chứng tỏ uy vũ của vua Quang Trung vì thế chúng ta phải tìm cách bảo tồn và phát huy giá trị di tích. Cần thay đổi nhận thức, không nên coi di sản văn hóa là bất biến. Chúng ta luôn nói di sản văn hóa quan trọng nhưng dường như chưa bao giờ coi là nền tảng cho sự phát triển bền vững. Gò Đống Đa quan trọng như vậy, nhưng trừ ngày giỗ trận tề tựu đông đủ còn thì hơn 300 ngày còn lại hương lạnh khói tàn. Tới lúc nghĩ rộng hơn, thổi hồn chiến thắng Ngọc Hồi - Đống Đa vào di tích”.

Các đại biểu tham dự Hội thảo đều cho rằng, trong những năm qua, di tích quốc gia đặc biệt Gò Đống Đa đã được Đảng, Nhà nước, thành phố Hà Nội và quận Đống Đa quan tâm đầu tư, tu bổ, tôn tạo và xây dựng hạ tầng nhưng đến nay, việc bảo tồn, phát huy giá trị di tích vẫn tồn tại nhiều vấn đề gây tranh cãi.

Theo PGS.TS Đặng Văn Bài, Phó Chủ tịch Hội Di sản Văn hóa, Công viên Văn hóa Đống Đa (Di tích quốc gia đặc biệt Gò Đống Đa) đang rất thiếu các sự kiện mang tính trải nghiệm. Phòng trưng bày chưa đáp ứng được tiêu chí bảo tàng học hiện đại nên kém sức hấp dẫn.

Trước đây đã có ý tưởng xây dựng ở đây là một tổ hợp “Panorama” về chiến thắng Ngọc Hồi – Đống Đa nhưng bị cho là khó hiện thực hóa. Tuy nhiên, với sự phát triển của khoa học công nghệ, việc xây dựng các tổ hợp trưng bày “hiện thực ảo” bằng sự trợ giúp căn bản của kỹ thuật số không quá xa lạ.

Nếu có sự sáng tạo trong nghiên cứu xây dựng các tổ hợp kỹ thuật hiện đại như thế, chúng ta hoàn toàn có thể tạo dựng Trung tâm diễn giải lịch sử có sức thuyết phục cao ở Khu Di tích quốc gia đặc biệt Gò Đống Đa.

PGS.TS Đỗ Văn Trụ, Phó Chủ tịch, Tổng Thư ký Hội Di sản Văn hóa, cũng cho rằng, hiện nay hoạt động của di tích và công viên khá đơn điệu, hằng ngày chỉ thấy nhiều người vào tập thể dục.

Khu vực trên đỉnh Gò Đống Đa, ngoài tấm bia ghi lời hịch của Hoàng đế Quang Trung và một vài phiến đá chỏng chơ, hầu như không có thông tin gì khác, rất khó cho những người tham quan tự do, gây ảnh hưởng không nhỏ tới hiệu quả phát huy giá trị di tích.

Nhà trưng bày trong quần thể Công viên Văn hóa Đống Đa hiện quá nhỏ, khuất nẻo, giải pháp trưng bày cũ kỹ. Nên xây dựng Nhà trưng bày mới với nội dung và giải pháp mới, đưa các phương tiện, kỹ thuật nghe nhìn hiện đại để tăng tính hấp dẫn của trưng bày.

PGS.TS Đỗ Văn Trụ còn đề nghị đổi tên Công viên Văn hóa Gò Đống Đa trở lại là Di tích lịch sử Gò Đống Đa cho đúng với tên gọi trong các quyết định xếp hạng di tích và khẳng định giá trị của địa danh này.

UNESCO đã từng khuyến cáo bảo tồn di sản văn hóa mà không đem lại lợi ích cho cộng đồng thì bảo tồn sẽ không bền vững.

Bảo tồn "động" với di tích Gò Đống Đa

Nhiều đại biểu còn cho rằng, nên bảo tồn, phát huy giá trị Di tích quốc gia đặc biệt Gò Đống Đa gắn với phát triển du lịch. Đây là một hướng đi đúng, phù hợp với xu thế phát triển của xã hội và là biện pháp thích hợp trong quá trình “bảo tồn động” di sản văn hóa gắn với phát triển du lịch, đưa di sản thành tài sản.

Các đại biểu cũng cho rằng, để bảo tồn và phát huy di tích Quốc gia đặc biệt Gò Đống Đa hiệu quả, địa phương nên bổ sung tài liệu phụ chú cho di tích, liên kết tổ chức các sự kiện, đa dạng hình thức truyền thông.

Trước mắt, quận Đống Đa có thể tập trung chỉnh trang các hạng mục di tích, nghiên cứu phục dựng lại các công trình đã từng tồn tại trong di tích như đền Trung Liệt; cho phép tổ chức các hoạt động văn hóa, giáo dục tại di tích; tổ chức các buổi sinh hoạt ngoại khóa, tiết học chuyên đề lịch sử theo chương trình của Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội cho các trường học phổ thông trên địa bàn...

Về lâu dài, quận Đống Đa cần xác định đối tượng tiềm năng tham quan di tích; xây dựng bộ nhận diện thương hiệu cho di tích gồm logo và các sản phẩm đi kèm; nghiên cứu, thiết kế, sản xuất quà tặng đặc trưng của di tích…

PGS.TS Phạm Mai Hùng, Phó Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử cho biết, UNESCO đã từng khuyến cáo bảo tồn di sản văn hóa mà không đem lại lợi ích cho cộng đồng thì bảo tồn sẽ không bền vững. Để phát triển du lịch, UBND TP Hà Nội nên tiến hành lập và triển khai quy hoạch chi tiết bảo tồn, phát huy giá trị di tích quốc gia đặc biệt Gò Đống Đa.

Theo PGS.TS Phạm Mai Hùng, khi viết về 13 gò tại Đống Đa, GS.NGND Phan Huy Lê cho rằng, sau khi đập tan đồn Khương Thượng – Đống Đa, quân Tây Sơn thừa thắng tiêu diệt đồn Yên Quyết, Nam Đồng. Sau trận đánh, hàng vạn xác giặc nằm ngồn ngang khắp chiến trường từ trại Khương Thượng, Thịnh Quang đến trại Nam Đồng. Theo truyền thuyết, khi thu dọn chiến trường, quân dân ta đã nhặt xác giặc, xếp thành từng đống rồi đắp đất lên thành những gò rất lớn. 12 gò đống như vậy đã xuất hiện trên trận địa như những chứng tích lịch sử bất diệt của dân tộc. Năm 1851 khi kinh lược Nguyễn Đăng Giao cho đào đất để đắp đường mở chợ ở khu vực này thì  tìm thấy nhiều xương cốt và thu nhặt đem chôn một hố đắp thành gò thứ 13 – gò Trung Liệt (còn gọi là gò Đống Đa). 

“Vì di tích Gò Đống Đa là di tích còn lại duy nhất trong số 12 gò Đống Đa mà chúng ta đã được biết, cần được bảo tồn, tôn tạo ngang tầm với giá trị của nó. Ngoài ra cần khôi phục Trung Liệt miếu, nơi thờ tự những anh hùng chống Pháp tiêu biểu như Nguyễn Tri Phương, Hoàng Diệu, Trương Quốc Dụng…, tạo cho di tích có giá trị kép về giá trị lịch sử và giá trị tâm linh”, PGS.TS Phạm Mai Hùng chia sẻ.

Đặc biệt, cần nghiên cứu, sưu tầm và xây dựng mới hoàn toàn nội dung trưng bày bổ sung cho di tích với chiến thắng Ngọc Hồi – Đống Đa, với hai chủ đề chính là diễn biến và kết quả của chiến thắng Ngọc Hồi – Đống Đa; Quang Trung – Nguyễn Huệ với Hà Nội sau đại thắng mùa Xuân năm Kỷ Dậu 1789.

Tình Lê

“Em muốn lấy chồng Hàn Quốc vì ở đây cuộc sống của em tồi tệ quá. Sang bên đó em sẽ có cuộc sống sung sướng hơn, có thể kiếm được nhiều tiền cho mẹ trả nợ hơn”, Trần Thu Tr (ở Hồng Bàng, Hải Phòng) chia sẻ.

Cuộc sống của em tồi tệ quá

Câu chuyện về một cô gái trẻ tuổi xinh xắn vì suy nghĩ non nớt, bồng bột không muốn chứng kiến cảnh bố mẹ nợ nần chồng chất đã lên mạng viết status kêu gọi sự giúp đỡ của mọi người để được xuất ngoại lấy chồng Hàn quốc gây xôn xao những ngày qua.

Qua cuộc điện thoại, cuối cùng PV cũng đã tiếp xúc được với Tr - cô gái có nước da trắng ngần, tóc chấm ngang vai, mặc bộ đồng phục công nhân.

Tr chia sẻ: “Em muốn lấy chồng Hàn Quốc vì ở đây cuộc sống của em tồi tệ quá. Sang bên đó em sẽ có cuộc sống sung sướng hơn, có thể kiếm được nhiều tiền cho mẹ trả nợ hơn”.

Hình ảnh cô gái trẻ

Thực hư dẫn đến sự việc trên là do bản thân Tr chỉ mới học hết lớp 9. Hiện em đang làm công nhân cho một nhà máy trong KCN Hồng Bàng, Hải Phòng với mức lương 4 triệu đồng/ tháng. Cuộc sống bí bách cộng với số tiền nợ nần chồng chất của người mẹ đã đẩy em đến suy nghĩ muốn xuất ngoại, tìm chồng Hàn Quốc để đổi đời.

“Em không biết mẹ em còn nợ nhiều nữa không chứ ngày nào cũng phải chứng kiến cảnh người ta đến đòi nợ rồi chửi bới. Ở quê em người ta đi xuất khẩu Hàn Quốc nhiều lắm, ai về cũng đổi đời hẳn. Năm ngoái em cũng được học qua lớp tiếng Hàn rồi nên đương nhiên em chọn nơi này để đi rồi làm việc trả nợ giúp mẹ”, Tr cho hay.

Hỏi về việc có thể gặp phải những bất trắc, rủi ro khi lấy chồng ngoại, Tr cười vui vẻ: “Em không sợ điều gì cả vì ở đây em đã được chứng kiến hết rồi. Nếu họ có đánh đập hành hạ thì em sẽ bỏ trốn. Tìm một nơi an toàn để làm việc, kiếm tiền”.

Mẹ ngập ngụa nợ nần

Nguyên nhân sâu xa dẫn đến hành động viết status kêu gọi sự giúp đỡ lấy chồng Hàn Quốc của cô gái trẻ xuất phát từ việc người mẹ đang ngập ngụa trong nợ nần.

Qua tìm hiểu mới biết, Tr là con cả trong một gia đình từng khá giả, có của ăn của để. Do được cưng chiều, cô lao vào trò ăn chơi sa đoạ cùng một số bạn bè nên ngay từ khi học hết lớp 9 cô đã phải nghỉ học.

Sau đó, bố mẹ cô chuyển sang làm kinh doanh, bán hàng hải sản ở chợ Hồng Bàng. Việc kinh doanh không khá khẩm mà ngày càng ế ẩm khiến cho số nợ của gia đình ngày càng tăng cao.

“Chủ nợ đến đòi triền miên khiến cho mọi tài sản trong nhà em “không cánh mà bay”. Hai căn nhà khang trang của ông bà để lại cũng phải bán để trả nợ mà vẫn không đủ. Từ cảnh có tiền rủng rỉnh giờ đây gia đình em lại phải dắt díu sống trong căn nhà nhỏ tồi tàn”, Tr chia sẻ.

Tr cho biết thêm: “Hồi trước, khi mới xin làm công nhân, gia đình em khổ lắm. Tích góp mãi mới được 4 triệu để chạy việc cho em. Giờ mỗi tháng nhận lương, số tiền này em đều gửi cho bố mẹ để chi tiêu sinh hoạt và lo cho đứa em 4 tuổi đi học.

Em cũng không biết gia đình mình còn nợ nần bao nhiêu nữa, nghĩ tới cảnh bố mẹ chân không đi được mà phải chạy trốn con nợ khiến em không cầm lòng được. Giờ em chỉ muốn xa khỏi nơi tồi tệ này thôi”.

Trò chuyện thời gian dài mới hay, bố mẹ cô đều mà những người khuyết tật, cả hai đều bị teo chân nên việc kinh doanh, đi lại trở nên khó khăn rất nhiều. Đó cũng là một phần khiến cho cô cảm thấy bế tắc muốn tìm một lối thoát mới.

Ngoài những lý do nợ nần gia đình, Tr cũng cho biết thêm việc muốn lấy chồng Hàn Quốc vì bản thân mất niềm tin vào người bạn trai cô đã yêu một năm trước đó.

Hạnh Thuý

Là nơi ra mắt vở kịch đầu tay “Sống mãi tuổi 17” từ gần 40 năm qua - dấu mốc đáng nhớ mở ra sự nghiệp sân khấu tuy ngắn ngủi nhưng lẫy lừng của Lưu Quang Vũ, cho đến nay Nhà hát Tuổi trẻ đã dàn dựng và công diễn 15 vở kịch của anh, giành được nhiều giải thưởng cao quý qua các liên hoan sân khấu cũng như sự yêu mến của nhiều thế hệ khán giả.

Trong tháng 8 này, Nhà hát Tuổi trẻ sẽ tổ chức chuỗi hoạt động tưởng nhớ và vinh danh Lưu Quang Vũ với tên gọi “Mùa diễn kịch Lưu Quang Vũ” gồm các đêm diễn những vở kịch đặc sắc: “Ai là thủ phạm”, “Hoa cúc xanh trên đầm lầy”, “Tin ở hoa hồng” với sự diễn xuất của các gương mặt nghệ sỹ quen thuộc được đông đảo công chúng biết đến: NSƯT Minh Hằng, NSƯT Đức Khuê, Vân Dung, Thu Quỳnh, Bảo Thanh, Thanh Sơn, Bá Anh… cùng tập thể diễn viên Nhà hát Tuổi trẻ.

Nghệ sĩ Vân Dung trong vở Tin ở hoa hồng.

Vở “Tin ở hoa hồng” do NSƯT Chí Trung làm đạo diễn. Kịch bản “Tin ở hoa hồng” được cố tác giả Lưu Quang Vũ viết vào năm 1982. Nội dung vở kịch nói về những người trẻ mới ra trường ôm ấp nhiều hoài bão, khát vọng và niềm tin về một xã hội tốt đẹp.

Vượt qua những khúc mắc, khó khăn, điều giữ hai thanh niên trẻ theo đuổi công việc của mình chính là niềm “tin ở hoa hồng”, tin ở những điều tốt đẹp vốn có trong mỗi người và trong cuộc sống.  

“Hoa cúc xanh trên đầm lầy”  do đạo diễn Sỹ Tiến dàn dựng là vở kịch giả tưởng duy nhất của tác giả Lưu Quang Vũ với nhiều yếu tố mới lạ và vô cùng hấp dẫn. Câu chuyện thể hiện nhãn quan vượt thời đại khi đi sâu khai thác những yếu tố hết sức mới mẻ ngay cả trong cuộc sống đương đại của tác giả.

Khán giả sẽ thấy được trạng thái của các nhân vật khi gặp lại quá khứ, nhìn thấy tương lai của mình trên trên sân khấu một cách sinh động, đầy mâu thuẫn cuốn hút giữa những giá trị đối nghịch nhau cùng niềm tin vào những điều tốt đẹp. Với vở diễn này, các Nhà hát Tuổi trẻ đã xuất sắc giành huy chương Vàng tại Liên hoan Kịch nói toàn quốc 2018. 

Thu Quỳnh trong vở Hoa cúc xanh trên đầm lầy.

“Ai là thủ phạm” là vở diễn kể về đời sống thường nhật của người dân thành thị những năm 80 của thế kỷ XX ở Hà Nội, ở một khu tập thể có biệt danh "Quân khu Phượng Hà". Bằng thủ pháp dàn dựng sân khấu đồng hiện, xen kẽ giữa những bối cảnh xưa cũ là suy nghĩ của lớp trẻ hiện nay, đạo diễn, NSƯt Chí Trung đã khẳng định được bản lĩnh sân khấu khi vẫn giữ được cái “hồn cốt“ đậm chất kịch tâm lý, nhân văn của tác giả Lưu Quang Vũ mà vẫn tạo được sự hấp dẫn ở những tình huống hài…

“Mùa diễn kịch Lưu Quang Vũ” được kỳ vọng sẽ mang đến một không gian nghệ thuật ấn tượng, nơi xúc cảm của người xem lắng đọng và thổn thức để cùng nhớ về một tượng đài của nền kịch nghệ Việt Nam.

Tình Lê

Xúc động đêm tưởng nhớ 30 năm ngày mất Lưu Quang Vũ - Xuân Quỳnh

Đêm nhạc, thơ, kịch "Tình yêu ở lại" tưởng nhớ 30 năm ngày mất của Lưu Quang Vũ - Xuân Quỳnh đã lấy nhiều nước mắt của người xem.