Thế nhưng, hôm rồi, có tới ba trong số sáu người cùng nghỉ làm một lúc. Lý do là một người vì bệnh, một người có việc riêng, và một người "có hẹn với thợ làm tóc". Ấy thế mà chủ nhà hàng vẫn chấp thuận cho họ nghỉ. Tất nhiên, ba người còn lại, trong đó có tôi, vẫn phải làm việc cật lực để bù cho ba nhân sự bị thiếu.

Tối hôm đó, tôi đã nói thẳng với người chủ rằng "cách anh quản lý nhân viên dễ dãi như thế là không được". Nhưng điều đáng nói ở đây là bạn nhân viên Gen Z kia cho rằng lý do nghỉ vì "có hẹn với thợ làm tóc" là hoàn toàn bình thường, có thể chấp nhận được, trong khi đã biết trước là đã có hai người khác nghỉ phép với lý do chính đáng. Tôi không hiểu tại sao bạn lại có suy nghĩ và hành động thiếu trách nhiệm như vậy?

Một điều nữa, lẽ ra khi nghỉ phép, các bạn cần phải tỏ lòng biết ơn những người đã làm thay phần việc của mình ngày hôm đó, nhưng tôi tuyệt nhiên không nhận được một lời cảm ơn nào. Lý do là bởi các bạn cho rằng mình nghỉ thì mất thu nhập, còn những người đi làm đã được trả thêm tiền công, nên chẳng có gì cần phải lăn tăn.

>> Nhiều công ty sẽ phải trả giá vì chê bai Gen Z

Nhưng thực tế, những người đi làm như chúng tôi chỉ được nhận thêm chừng 5% khoản thu nhập của các bạn, nhưng lại phải tốn sức lực hơn tới 20%. Các bạn đi làm cũng không có lựa chọn nào khác ngoài việc phải gánh thêm việc cho những người nghỉ.

Và khi quay trở lại làm việc sau kỳ nghỉ, điều đầu tiên mà các bạn Gen Z nói với tôi là: "Vẫn muốn nghỉ tiếp, nhưng sợ không có tiền xài nên đành đi làm lại". Họ chẳng thèm mảy may nghĩ đến những người còn lại sẽ vất vả hơn nếu ai đó nghỉ dài ngày.

Một bạn khác thậm chí còn tự ý vùng vằng bỏ về dù biết công việc chưa hoàn thành. Nhưng sau thì cứ khăng khăng chối cãi, bạn lại nói rằng "không biết". Một số bạn khác thì không bao giờ thưa gửi, chào hỏi dù tôi lớn tuổi hơn. Các bạn nói: "Làm việc đã mệt mỏi rồi, nói càng mệt hơn".

Qua những chuyện này, tôi thực sự thất vọng vì thái độ làm việc của một số các bạn Gen Z ở nơi tôi làm việc. Họ không chỉ thiếu trách nhiệm, ích kỷ, mà còn vô ơn và thiếu lễ độ với những người thuộc bậc đàn anh, đàn chị. Có phải đó là tính cách đáng chê trách của Gen Z, hay do tôi đáng quá khó tính với các bạn trẻ?

TS

Buổi sáng, chúng tôi có mặt tại công trường xây dựng bán đảo Thủ Thiêm thuộc dự án khu đô thị mới Thủ Thiêm (Q.2, TP.HCM). 

Công trường còn khá ngổn ngang. Nhiều tòa nhà chọc trời đã mọc lên. Bên cạnh còn có nhiều vạt đất trống đầy cỏ dại, nhiều vũng nước lớn trong xanh.  

Một đàn trâu vài chục con nhởn nhơ gặm cỏ mặc cho công trình hối hả hoàn thành ...

Nghiệp... chăn trâu

Giữa thành phố náo nhiệt, sự xuất hiện của đàn trâu bên trong một công trường rộng lớn như thế quả là một chuyện lạ. Chúng tôi đang ngơ ngác thì từ xa, một người đàn ông đi trên chiếc xe máy đang lùa một đàn trâu khác về nhập với bầy đang ăn cỏ.

Đàn trâu của ông Tời trong công trường khu đô thị mới Thủ Thiêm.

Không dùng roi, chỉ có tiếng hò hét bầy trâu răm rắp nghe theo lệnh anh đi thành hàng dài băng qua vùng trũng đầy nước để tiến lên gò cao. Anh tách bầy theo đường tắt đón đầu chúng.

2 bầy trâu đã nhập làm một. Anh dựng xe tìm bóng mát ngồi nghỉ và quan sát chúng. "Bầy trâu này của anh?", chúng tôi hỏi. Vâng của tôi đó. Nó có tất cả 32 con. Sau câu hỏi làm quen, chúng tôi được biết anh là Văn Đức Tời, 52 tuổi quê ở Quỳnh Lưu, Nghệ An. Gia đình anh gồm vợ và 4 con hiện sống và làm việc tại thị xã Dĩ An (Bình Dương).

Anh Tời kể lại, năm 1995, anh vào làm việc tại một công ty ở Suối Tiên (Q.9). Được vài năm công ty chuyển về ngã tư 550 thuộc khu công nghiệp Sóng Thần 2 nên gia đình cũng chuyển theo. Hiện anh có nhà đất và cuộc sống ổn định ở Dĩ An (Bình Dương).

Ông Tời ngồi trên xe máy lùa bầy trâu.

Có cuộc sống ổn định, gia đình êm ấm nhưng theo lời anh - anh thích sống tự do không ràng buộc, xa lánh mọi phiền toái của cuộc sống hàng ngày. "Muốn được như thế thì không có gì hơn là ... chăn trâu", anh nói.

Anh Tời kể tiếp, ở khu vực anh ở có nhiều đất trống đầy cỏ dại. Nhìn thấy mà tiếc nên anh đã vay vốn hùn hạp cùng vài người bạn ra tận Bình Thuận mua trâu về nuôi. 

Nuôi như thế nhưng có năm không lãi được một đồng, có năm được vài chục triệu chia ra thì cũng chẳng thấm vào đâu. Vậy là anh tách ra làm một mình. Anh lên tận Tây Ninh mua vài chục con trâu về thả. Những con trâu này có nguồn gốc từ Campuchia, vốn là trâu gầy nên anh chỉ cần vỗ béo trong vài tháng là có thể xuất bán được.

Thế là anh theo nghiệp... chăn trâu từ đó. Hàng ngày anh theo đàn trâu lang thang qua hết cánh đồng này sang bãi đất khác. Cuộc sống an nhiên tự tại. Không bon chen, không đấu đá, cứ thế mà vui. Tuy nhiên ở khu vực anh sống chỉ đủ cỏ về mùa mưa. Mùa nắng phải đi cắt cỏ nhiều nơi rất xa, rất vất vả mới đủ cỏ cho trâu ăn. Anh muốn tìm một nơi có thể có đủ cỏ quanh năm.

"Ai bảo chăn trâu là khổ"

Năm 2014, anh tìm đến công trường xây dựng khu đô thị mới Thủ Thiêm. Dự án này có diện tích 657 ha.

Mặt bằng đã giải tỏa xong. Công trình chưa khởi công. Cỏ mọc khắp nơi. Quan sát kỹ, anh Tời nhận thấy nơi đây cỏ rất nhiều, rất tốt. Có nhiều loại cỏ bổ dưỡng cho trâu. Vậy là anh quyết định đưa đàn trâu của mình về đây sinh sống.

Nhìn kỹ bầy trâu anh sẽ thấy có khoảng 10 con mập ú, bụng to. Đó là những con trâu cái đang có thai. 

"Anh nghĩ xem, làm mãi rồi cứ đi trả lãi miết thôi. Đã nhiều năm nay tôi vẫn chưa có một số vốn nhất định. Mỗi lần mua trâu phải vay vốn. Bán trâu trả lãi chỉ còn lại một ít chẳng thấm vào đâu. Giờ đây, tôi đang tính đến chuyện cho trâu sinh sản thành một bầy trâu của mình mà không phải bỏ vốn ra mua. Cứ thế may ra mới sống được", anh Tời bày tỏ với chúng tôi.

Anh Văn Đức Tời với bầy trâu.

Suốt mấy năm chăn trâu tại vùng Thủ Thiêm này, anh Tời sống cuộc sống không khác gì dân du mục. Toàn bộ tài sản của anh gói ghém trong chiếc xe gắn máy cà tàng.

Ban ngày trâu đi tới đâu anh đi tới đó. Ban đêm, anh tập trung trâu lại đốt lửa vừa sưởi ấm vừa ngăn muỗi cho trâu. Anh không có chỗ ngủ nhất định. Khi thì vào ống cống, lúc thì nằm bờ đê thậm chí có lúc anh nằm ngay trên bãi cỏ. 

Trên xe anh lúc nào cũng có hộp nhang muỗi. Chỉ cần đốt khoanh nhang lên xua muỗi đi anh có thể đánh một giấc tới sáng rồi tiếp tục dẫn trâu đi.

Chiếc xe máy là phương tiên di chuyển. Trên xe anh Tời mang theo nhiều vật dụng cá nhân. Hộp nhang muỗi (trong vòng tròn) luôn theo bên anh.

Bữa ăn của anh cũng đơn giản. Anh góp gạo với những người bảo vệ công trình rồi anh đi đánh bắt cá. Những năm đầu tiên mới đến, mặt nước còn nhiều, có ngày anh đánh được cả vài chục kg. "Ăn không hết cá thì bán, tôi cũng có thêm đồng ra đồng vào", anh nói.

Cuộc sống cứ thế mà kéo dài hết năm này qua năm nọ. Bán lứa này anh mua ngay lứa khác. 

Anh Tời nói: "Cái nghiệp chăn trâu đã ngấm vào máu tôi lúc nào không hay. Tôi không ham cuộc sống thị thành đầy những toan tính. Bà xã và các con tôi nhiều lần bảo tôi trở về với gia đình nhưng tôi chưa muốn. Chỉ khi nào không còn đủ sức thì hẵng hay chứ bây giờ vui với đàn trâu trong không gian thoáng đãng trong lành, tránh xa mọi thị phi, ung dung tự tại không phải là một cuộc sống tốt đẹp sao anh", anh bộc bạch.

Người Sài Gòn tìm đủ cách “trốn” nóng

Sài Gòn nắng nóng khủng khiếp. Giữa trưa, nhiệt độ có thể lên đến 40 độ C, người dân phải tìm đủ mọi cách để “trốn” nóng. 

1. Thiếu kỷ luật: phần lớn các bạn trẻ thuộc thế hệ Z không có kế hoạch làm việc một cách bài bản, không có thời gian biểu chính xác cho công việc và bản thân. Thay vào đó, các bạn thường tiện đâu làm đó, thích gì làm nấy, dẫn đến việc thường xuyên phải chạy deadline, công việc kém hiệu quả. Nếu tinh thần của các bạn ổn định thì sẽ hoàn thành được deadline. Ngược lại, khi mệt mỏi, rệu rã, các bạn dễ làm hỏng việc.

2. Ảo tưởng sức mạnh: Một ngày ai cũng chỉ có 24 giờ đồng hồ thôi, nhưng tôi thấy nhiều bạn trẻ đang cho rằng mình có thể làm được rất nhiều thứ, dẫn đến mọi thứ đều lan man và không có trọng tâm. Kết quả là không có chuyện gì đạt kết quả tốt so với mục tiêu đặt ra. Người xưa hay nói "trông thì rất bận nhưng không có gì ra hồn" chính là phản ánh cho là tình trạng này.

3. Xa rời thực tế:Điểm mạnh nhất của thế hệ Z có lẽ là công nghệ và sự sáng tạo. Nhưng vấn đề là các em lại đang rời xa thực tế cuộc sống khi nghĩ về thị trường lao động, môi trường làm việc, văn hóa, định hướng, tầm nhìn doanh nghiệp...

Hay ở góc nhìn của thế hệ 9X, 8X chúng tôi khi làm lãnh đạo là "hãy lấy bức tranh của các em ấy vẽ ra về tương lai rất đẹp và tươi sáng phía trên mặt đất, ghép thêm một mảnh giấy phía dưới nữa là lòng đất để vẽ mạch nước ngầm, bón phân thế nào ra sao cho cái đẹp kia nó phát triển và tồn tại được. Chứ đào tạo các em ấy về thực tế thị trường, thực tế nền kinh tế thì như muối bỏ bể thôi do tâm hồn vẫn 'bay' lắm". Vì vậy, khi kinh tế suy thoái, các em thường bị sốc do "cú tát" từ đời thực.

>> Sinh viên mới ra trường đòi tôi trả lương 25 triệu

Là một 9x đời đầu và cũng đã trải qua rất nhiều sóng gió của cuộc đời để giác ngộ, tôi cũng từng trẻ như các bạn Gen Z bây giờ, nhưng thế hệ chúng tôi chịu khó học hỏi và kỷ luật hơn nhiều các bạn trẻ ngày nay. Chúng tôi tôn trọng tập thể, tuân thủ giờ giấc và quy tắc làm việc nhóm, chứ không ào ào, tự do cá nhân như thời nay.

Là lãnh đạo cao nhất của một doanh nghiệp, tôi có bốn điều khuyên các bạn trẻ Gen Z:

Thứ nhất, hãy tập trung làm tốt công việc của mình được cấp trên giao. Nếu làm tốt, các bạn tự nhiên sẽ tỏa sáng.

Thứ hai, nếu không được lãnh đạo ghi nhận, hãy tự hỏi "tại sao lại như vậy?" và thử tìm cách thay đổi bản thân để nhận được những kết quả xứng đáng hơn thay vì than trách, đổ lỗi.

Thứ ba, mỗi người có một phong cách làm việc, đừng lấy góc nhìn và cách làm của mình áp đặt cho người khác. Bạn nên nhìn lên để học được cái tốt cho mình, không thì bỏ qua. Và đặc biệt, hãy tôn trọng ý kiến và quyết định của cấp trên vf dù gì bạn cũng đang là nhân viên.

Cuối cùng, muốn phát triển tốt công việc và tương lai, bạn nên học chữ "nhẫn" trước khi thể hiện sự tự tin, chứ đừng tự tin mà không biết "nhẫn".

Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), burn out là hội chứng gây ra bởi căng thẳng mãn tính không kiểm soát được ở nơi làm việc. Burn out ảnh hưởng đến người lao động ở nhiều lứa tuổi, đặc biệt Gen Z. Một nghiên cứu toàn cầu của công ty nhân sự UKG tháng 10/2024 tiết lộ 83% nhân viên tuyến đầu (người trực tiếp làm việc với khách hàng) thuộc Gen Z bị kiệt sức. Trước đó, một cuộc khảo sát của web việc làm Indeed cho thấy, những người lao động thuộc thế hệ Millennials và Gen Z đang báo cáo tỷ lệ kiệt sức cao nhất, lần lượt là 59% và 58%.